IRGiT – Izba Rozliczeniowa Giełd Towarowych jako izba rozliczeniowo – rozrachunkowa jest odpowiedzialna za rozliczanie finansowe transakcji na rynkach i regulacje dostaw oraz bezpieczeństwo rozliczanych rynków.
Rozliczenia i rozrachunek
Izby prowadzą rozliczenia i rozrachunek transakcji wykorzystując nowoczesne systemy informatyczne i własne modele rozrachunku. Podczas procesu rozliczeń ustalana jest wartość zobowiązań i należności z tytułu każdej zawartej transakcji, a następnie agreguje się te wartości ustalając ostateczne saldo płatności. Rozrachunek polega na automatycznym uznawaniu bądź obciążaniu rachunków bankowych stron transakcji.
Regulacje dostaw
Izby rozliczeniowo – rozrachunkowe odpowiadają za rozliczenie transakcji dostawą towarów. Tworzą regulaminy, w których określają zasady realizacji dostaw towarów wynikających z zawartych na rynkach transakcji. Dostawy te realizowane są:
- przez strony transakcji giełdowych zobowiązanych do dokonania dostawy zgodnie z regulaminami dostaw wyznaczonymi przez izby rozliczeniowo – rozrachunkowe. Izby monitorują proces dostaw;
- przez wyspecjalizowane instytucje, z którymi izby rozliczeniowo-rozrachunkowe mają podpisane stosowne umowy, np. z operatorami systemów przesyłowych energii elektrycznej i gazu, jak ma to miejsce w przypadku transakcji giełdowych dotyczących tych towarów.
- W sytuacjach, gdy strona transakcji nie wywiązuje się z obowiązku dostawy, izba rozliczeniowo-rozrachunkowa realizuje dostawę w imieniu strony. Dostawa wykonywana jest zgodnie z regulacjami izby przewidującymi zastąpienie strony dostawy i z wykorzystaniem wniesionych zabezpieczeń.
Bezpieczeństwo
Izby rozliczeniowo – rozrachunkowe pełnią także bardzo ważną funkcję dla uczestników rynków. Zarządzają ryzykiem rynkowym, monitorując ryzyka związane z rynkami, na których działają i ryzyka związane z poszczególnymi uczestnikami tych rynków.
IRGiT
Izba jest przygotowana pod względem technicznym, regulacyjnym, formalnym i prawnym do rozliczania rynków towarów masowych i rynków finansowych w Polsce. Posiada niezbędne w tym celu narzędzia i zasoby, na które składają się system zarządzania ryzykiem, system IT, wykwalifikowane kadry.
Uznaniem kompetencji i pozycji IRGiT jest przyjęcie jej w poczet członków prestiżowej organizacji EACH (The European Association of Central Counterparty).
IRGiT prowadzi rozliczenia i rozrachunek transakcji zawieranych przez swoich członków wykorzystując nowoczesne systemy informatyczne i autorską koncepcję modelu rozrachunku. Rozliczenia to proces ustalania wartości zobowiązań i należności z tytułu każdej transakcji zawartej przez uczestnika członka IRGiT, a następnie ustalanie ostateczne salda płatności. Rozrachunek polega na automatycznym uznawaniu bądź obciążaniu rachunków bankowych członków IRGiT jednym strumieniem płatności, co znacząco obniża koszty obsługi finansowej.
Wszystkie czynności od zawarcia transakcji do jej ostatecznego rozrachunku wykonywane są przez IRGiT w celu maksymalnego uproszczenia obsługi dla uczestników zawartych transakcji. Regulowanie depozytów i płatności dokonywane są automatycznie na zlecenie IRGiT. IRGiT przygotowuje również i udostępnia swoim członkom do pobrania dokumenty potwierdzające zawarcie transakcji, raporty rozliczeniowe, faktury i faktury self-billing.
Do prowadzenia rozliczeń IRGiT wykorzystuje system rozliczeniowy CONDICO After Trade Engine (ATE) przygotowany przez firmę NASDAQ OMX. System został przygotowany do rozliczania towarów giełdowych oraz instrumentów finansowych opartych na towarach giełdowych. System ten umożliwia rozliczanie wielu giełd, rynków oraz produktów. Pozwala na rozliczanie kontraktów z natychmiastową dostawą oraz kontraktów terminowych typu forward oraz futures, zarówno rozliczanych finansowo, jak i poprzez dostawę fizyczną o okresach wykonania tygodniowym, miesięcznym, kwartalnym oraz rocznym.
IRGiT zarządza ryzykiem rynkowym monitorując ryzyka związane z rynkiem energii elektrycznej, gazu, rynkiem praw majątkowych w ogólne i ryzyka związane z poszczególnymi uczestnikami tych rynków, w szczególności. Na elementy zarządzania ryzykiem w IRGiT składają się: depozyty, system monitorowania limitów transakcyjnych, fundusze gwarancyjne, procedury zarządzania niewypłacalnością , różne formy przyjmowanych zabezpieczeń, back testy i stress testy, kryteria doboru członków izby/uczestników transakcji, komitet ryzyka.
IRGiT codziennie ocenia czy środki zgromadzone w systemie zabezpieczeń są wystarczające na pokrycie kosztów zamykania pozycji, na wypadek zaistnienia niewypłacalności uczestnika transakcji, w skrajnych, ale prawdopodobnych przypadkach.
Testy te, oparte są na różnych scenariuszach dotyczących cen i zmienności na rynkach, jak również na scenariuszach dotyczących zaistnienia niewypłacalności danego uczestnika transakcji.
Dostawy energii elektrycznej i gazu odbywają się przez wyspecjalizowane instytucje, Operatora Sieci Przesyłowych dla energii elektrycznej i Gaz System dla gazu.
