Wyzwania w transporcie dla ochrony środowiska – konferencja pod tym hasłem odbyła się w piątek 17 lutego 2017 r. w siedzibie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Debata specjalistów stanowiła nawiązanie do Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, którą kilka dni wcześniej przyjęła Rada Ministrów. Jednym z podstawowych elementów tego dokumentu jest plan rozwoju w Polsce elektromobilności, czyli upowszechnienia ekologicznego transportu elektrycznego.
– Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, będąc głównym źródłem finansowania w Polsce inwestycji proekologicznych, nie pozostaje obojętny wobec tych strategicznych planów państwa – powiedział dr Kazimierz Kujda, Prezes Zarządu NFOŚiGW, tłumacząc inicjatywę zorganizowania piątkowej konferencji, w której wzięli udział szefowie dwóch resortów: prof. Jan Szyszko – Minister Środowiska oraz Krzysztof Tchórzewski – Minister Energii.
Tematyka debaty, którą prowadził Artur Michalski – Zastępca Prezesa NFOŚiGW, wywołała bardzo duże zainteresowanie – uczestniczyło w niej ponad 120 osób. Poza wspomnianymi już dwoma członkami rządu, wśród uczestników konferencji byli między innymi: Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska – Sławomir Mazurek, Główny Inspektor Ochrony Środowiska – Marek Haliniak, Szef Gabinetu Politycznego Ministra Środowiska – Magdalena Bodzenta, Prorektor ds. Nauki Politechniki Częstochowskiej i zarazem członek Rady Nadzorczej NFOŚiGW – prof. Tomasz Popławski. Przybyli licznie przedstawiciele samorządów, przedsiębiorcy, zwłaszcza ze spółek energetycznych oraz firm produkujących autobusy i samochody, reprezentanci świata nauki i techniki oraz specjaliści NFOŚiGW. Dużą grupę uczestników stanowili również dziennikarze.
Gości konferencji przywitał dr inż. Kazimierz Kujda, Prezes Zarządu NFOŚiGW, który w swojej wypowiedzi pt. Czas na finansowanie transportu zeroemisyjnego przedstawił dotychczasowe efekty działalności NFOŚiGW. Przypomniał, że do końca 2016 r. zrealizowano 4056 projektów w obszarze gospodarki wodno-ściekowej, 1060 przedsięwzięć w dziedzinie zagospodarowania odpadów, 3850 inwestycji w zakresie ograniczania emisji zanieczyszczeń do powietrza. Realizacja projektów współfinansowanych przez NFOŚiGW to m.in. budowa lub modernizacja ponad 1500 oczyszczalni ścieków, budowa 7 spalarni odpadów o wydajności 1,1 mln Mg/rok, obniżenie emisji pyłów, zmniejszenie emisji CO2 o 13,9 mln Mg/rok, zmniejszenie emisji pyłów o 17 tys. Mg/rok, produkcja energii z odnawialnych źródeł energii – 1,4 TWh/rok, oszczędność energii–1,8TWh/rok. Zrealizowano ok. 27. 600 umów na kwotę 140 mld zł, przy czym zaangażowaniu środków NFOŚiGW wynosiło ok. 50 mld zł. Wpływy z opłat ekologicznych stanowiły w tym okresie ok. 50 proc ich ogółu. Obecnie, jak zaznaczył Prezes Kazimierz Kujda, nadszedł czas na finansowanie nowych, innowacyjnych technik ochrony środowiska, w tym elektromobilności.
Wystąpienie Ministra Środowiska prof. Jana Szyszko pt. Transport w kontekście zrównoważonego rozwoju było skoncentrowane na przedstawieniu idei szybkiego wzrostu gospodarczego powiązanego z racjonalnym wykorzystaniem zasobów przyrodniczych. Tak bowiem zasadę zrównoważonego rozwoju definiuje zapis z konferencji w Rio de Janeiro z 1992 r. Prof. Jan Szyszko podkreślił, że człowiek jest podmiotem zrównoważonego rozwoju i ma prawo oraz obowiązek użytkowania zasobów przyrodniczych. Minister Środowiska omówił wskaźniki zrównoważonego rozwoju: produkt narodowy brutto, jakość i dostępność wody (Konwencja o upustynnieniu) , jakość powietrza (Konwencja klimatyczna), zasoby przyrodnicze (Konwencja o bioróżnorodności), wskaźniki demograficzne – dzietność kobiet, długość życia, struktura wiekowa. Polska posiada unikatowe warunki dla realizacji idei zrównoważonego rozwoju: duże zasoby energetyczne – węgla kamiennego i brunatnego, zasoby gazu łupkowego (które trzeba jednak wydobywać innymi technikami niż amerykańskie), bogate zasoby wód geotermalnych. W odniesieniu do ustaleń protokołu z Kioto Polska jest liderem redukcji emisji CO2; która – liczona na mieszkańca – jest niższa niż w UE. Polska jest unikatem w dziedzinie bioróżnorodności, co zawdzięczamy organizacji i sposobowi prowadzenia polskiego leśnictwa i rolnictwa. W realizacji Programu Natura 2000 jesteśmy najlepsi na świecie. Jako wyzwanie dla rozwoju gospodarczego Minister Środowiska określił kwestie demograficzne (dzietność kobiet winna przekroczyć 2,5) oraz tworzenie nowych miejsc pracy dla przyciągnięcia rodaków, którzy wyemigrowali z Polski. Prof. Jan Szyszko podkreślił, że budowa nowoczesnej infrastruktury, w tym transportowej, jest ważnym elementem zrównoważonego rozwoju, która nie zakłóci życia przyrodniczego oraz zastosowanie niskoemisyjnych środków transportu, takich jak właśnie samochody z napędem elektrycznym. Mówca wskazał, że właściwa realizacja Porozumienia klimatycznego z Paryża stanowi wielką szansę dla realizacji zrównoważonego rozwoju w Polsce, a jednym z elementów jej wykorzystania będzie rozwój elektromobilności.
Z kolei Minister Energii Krzysztof Tchórzewski w swoim wystąpieniu przedstawił założenia i uwarunkowania realizacji Planu rozwoju elektromobilności w Polsce. Wskazał jako kluczowe rozwiązanie problemu magazynowania energii oraz „tankowania” energii elektrycznej. Ministerstwo Energii pracuje obecnie w dwóch kierunkach, które winny być zrealizowane w oparciu o polską myśl techniczną oraz możliwości wytwórcze. Pierwszy z nich to zaprojektowanie, skonstruowanie i produkcja małego elektrycznego samochodu miejskiego o zasięgu 250 km, który byłby „tankowany” (ładowanie baterii) przez indywidualnych właścicieli w nocy (23.00 – 5.00) przy cenie energii elektrycznej 30% w stosunku do taryfy normalnej. Drugi z celów strategicznych to upowszechnianie w publicznym transporcie miejskim autobusów elektrycznych – w przeciągu dziesięciu lat ponad 50 proc. taboru autobusowego powinno mieć napęd elektryczny. Minister Energii wskazał, że plan rozwoju elektromobilności w Polsce zakłada eksploatację za 10 lat: miliona pojazdów z napędem elektrycznym, przy istnieniu 600 tysięcy wolnych i 400 tysięcy szybkich instalacji ładowania samochodów elektrycznych.
Uczestnicy spotkania wysłuchali następujących prezentacji:
- Czysty miejski transport zbiorowy – wyzwania
(Prof. Lidia Żakowska, Politechnika Krakowska)
Na tle światowych trendów wzrostu populacji miast oraz zapisów przyjętej w czerwcu 2016 r. „Polityki Transportowej dla miasta Krakowa na lata 2016-2025” prelegentka przedstawiła plany i realizacje miasta w tym obszarze: integrację transportu miejskiego oraz rozwiązania infrastrukturalne. Generalnym celem „jest stworzenie warunków do sprawnego i bezpiecznego przemieszczania osób i towarów przy ograniczeniu szkodliwego wpływu na środowisko naturalne i warunki życia mieszkańców oraz poprawę dostępności komunikacyjnej w obrębie miasta, jak również terenów obszaru metropolitalnego, województwa i kraju w warunkach zrównoważonej mobilności w miejskim systemie transportowym”. Prof. Lidia Żakowska nakreśliła też wagę epizodów smogowych dla jakości życia mieszkańców.
- Założenia do planowania transportu niskoemisyjnego
(Prof. Krzysztof Biernat, Przemysłowy Instytut Motoryzacji i Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie)
Naukowiec określił problemy związane z wprowadzaniem mobilności w zakresie technicznym, ekonomicznym i środowiskowym. Stwierdził, że e-mobilność można wdrożyć w dającym się określić czasie w transporcie publicznym, głównie ze względu na uwarunkowania społeczne. E-mobilność dla pozostałego rodzaju transportu jest zalecana, ale możliwa do zastosowania po rozwiązaniu problemów technicznych i środowiskowych; konieczny jest na przykład okres przejściowy przy wykorzystaniu zasilania silników paliwami alternatywnymi, w tym gazowymi (dostępność i cena). Prof. Krzysztof Biernat pokazał możliwości rozwoju i wykorzystania oraz scharakteryzował paliwa: LPG, SNG, DME, BioDME.
- Magazyny energii w pojazdach elektrycznych: baterie, zbiorniki wodoru ogniwa paliwowe, systemy ładowania baterii
(Prof. Tomasz Popławski, Prorektor Politechniki Częstochowskiej)
Mówca pokazał historię oraz wady i zalety aut elektrycznych. Podstawowa część prezentacji stanowiła przegląd rodzajów zasilania (magazynowania energii) dla transportu bezemisyjnego. Zaakcentował rozwiązania superkondensatorów (wykorzystania energii hamowania) oraz ogniw paliwowych. Przedstawił rozwiązania w infrastrukturze (ładowanie, systemy trakcyjne) oraz najważniejsze kierunki prac badawczo – rozwojowych.
- Transport e-mobility w ochronie środowiska
(Dr hab. inż. Krzysztof Polakowski, Politechnika Warszawska)
Prelegent określił czynniki wymuszające konieczność wprowadzenia szybkich zmian w obszarze motoryzacji. Są to: problemy z paliwem, niedostatki systemów spalinowych oraz uwarunkowania ekologiczne. Wprowadzanie pojazdów z napędem elektrycznym stanowi dużą szansę na rozwiązanie problemu. Ekspert podkreślił wagę edukacji dla rozwoju branży – wskazał tu na specjalizację swojej uczelni i zaznaczył, że elektromobilność jest wyzwaniem dla młodych. Ocenił też, że spośród 10 najbardziej innowacyjnych firm świata, aż 6 angażuje się w rozwój elektromobilności.
- Smog elektromagnetyczny
(Bogusław Pijanowski, Zastępca Dyrektora ds. Rozwoju i Wdrożeń Przemysłowego Instytutu Motoryzacji)
Specjalista scharakteryzował zjawisko smogu elektromagnetycznego wynikającego ze zmasowanego oddziaływania pól elektromagnetycznych. Omówił ustawę o kompatybilności elektrycznej z 13 kwietnia 2007 r. oraz Rozporządzenie Ministra Środowiska z 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych. Określił konieczność przeprowadzenia badań w technice pojazdów elektrycznych w zakresie pól elektrycznych (1000-1500 V), pól magnetycznych (50-100 A) oraz stałego narażenia kierowców przez pola EMG, również w trakcie ładowania.
- Urbanistyka a transport niskoemisyjny
(Prof. Leszek Rafalski, Instytut Badawczy Dróg i Mostów)
W swojej prezentacji Profesor zalecił zapoznanie się z materiałami o pojazdach drogowych przedstawionymi podczas konferencji Transport Research Arena 2016. Scharakteryzował projekty elektromobilności w Wielkiej Brytanii, Hiszpanii oraz projekt elektrycznego skutera w Berlinie; omówił badania ankietowe dotyczące zainteresowania mieszkańców Warszawy e-mobilnością wykonane w jego Instytucie. Mówca rozważał, czy jednostki krajowe są w stanie samodzielnie zrealizować bardzo ambitne cele zapisane w planie rozwoju elektromobilności w Polsce .
- Wyzwania dla energetyki w kontekście rozwoju transportu zrównoważonego
(Paweł Śliwa, Wiceprezes Zarządu ds. innowacji Polskiej Grupy Energetycznej S.A.)
Autor scharakteryzował wyzwania dla energetyki w kontekście zrównoważonego transportu i rozwoju komunikacji zasilanej energią elektryczną. Jeden milion aut elektrycznych powoduje rocznie dodatkowy popyt na energię elektryczną na poziomie 4,3 TWh oraz wzrost przychodów energetyki o 20 mld zł. Pokazał łańcuch wartości PGE w obszarze e-mobility, na który składają się: produkcja, marketing, finansowanie, dostarczanie energii, infrastruktura ładowania, recykling i drugie życie baterii oraz usługi powiązane. Określił efektywną współpracę głównych podmiotów rynkowych zainteresowanych ideą jako klucz do sukcesu rozwoju elektromobilności w Polsce.
- Założenia do finansowania transportu niskoemisyjnego
(Artur Michalski, Wiceprezes Zarządu NFOŚiGW)
Gospodarz konferencji wskazał na znaczenie Funduszu Transportu Niskoemisyjnego. Na przykładzie RPO województw mazowieckiego i łódzkiego przedstawił możliwości finansowania transportu niskoemisyjnego ze środków unijnych w regionach. Pokazał możliwości dofinansowywania zadań w obszarze transportu zrównoważonego w takich programach priorytetowych NFOŚiGW, jak: Sokół, Gepard (kontynuacja Gazeli) oraz Wsparcie Rozwoju Niskoemisyjnego Transportu (WRUM), nad którym obecnie trwają prace. Projektowane części tego programu to: publiczny transport zeroemisyjny w aglomeracjach, infrastruktura transportu elektrycznego w aglomeracjach, sieci elektroenergetyczne zasilające infrastrukturę transportu elektrycznego w aglomeracjach oraz przygotowanie projektów pilotażowych dla publicznego transportu elektrycznego. NFOŚiGW rozważa wspieranie następujących działań i inwestycji: zakup autobusów elektrycznych; infrastruktura towarzysząca, Inteligentne Systemy Transportowe oraz szkolenia kierowców.
- Projekt pt.„Efektywność energetyczna przez rozwój elektromobilności w Polsce”
(Krystian Szczepański, Dyrektor Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego)
Prelegent wyjaśnił, że podstawowe zadania projektu, który będzie realizowany wspólnie z partnerem norweskim to: upowszechnienie wykorzystania samochodów elektrycznych, przygotowanie metody wspierania rozwoju elektromobilności w Polsce, kompleksowa analiza wpływu wprowadzania floty samochodów elektrycznych w ujęciu technicznym (wpływ na systemy elektroenergetyczne), w ujęciu środowiskowym (zmiany emisji podsektora wytwórczego oraz transportu samochodowego), stworzenie dla obszaru Polski mapy różnic stężeń pomiędzy stanem bazowym i scenariuszami emisji.
Przewiduje się przyjęcie do badań modelowych trzech scenariuszy: zachowawczego (w latach 2021-2022 osiągnięte 50 tys. pojazdów, do roku 2030 przekroczone 400 tys. pojazdów elektrycznych), umiarkowanego (w roku 2021 osiągnięte 75 tys. pojazdów, do roku 2030 przekroczone 700 tys. pojazdów elektrycznych), agresywnego – do roku 2020 przekroczone 100 tys. pojazdów w roku 2030 osiągnięty 1 mln pojazdów elektrycznych.
Doświadczenia i przyszłość w działaniach na rzecz transportu elektrycznego przedstawili: Tomasz Fulara – Prezes Zarządu, MPK Lublin Sp. z o.o. oraz Zbigniew Nosal – Prezes Zarządu, PKM Jaworzno Sp. z o.o.
Nowe wyzwania w organizacji transportu w Bełchatowie przedstawiła w formie filmu i wystąpienia Prezydent Miasta Mariola Czechowska.
Pojazdy elektryczne jako transport przyszłości i perspektywy rozwoju swoich firm zaprezentowali: Karol Zarajczyk – Prezes Zarządu, Ursus S.A. oraz Rafał Budweil – Prezes Zarządu Triggo S.A.
Prezentacje i wystąpienia zainspirowały wielowątkową dyskusję. Podsumował ją Artur Michalski – Zastępca Prezesa NFOŚiGW, podkreślając, że w zakresie wdrażania elektromobilności w Polsce jest wiele do zrobienia, ale – co wykazały prezentacje i dyskusja podczas konferencji – istnieje zarazem olbrzymi potencjał do wykonania tych nowych i innowacyjnych zadań. NFOŚiGW będzie aktywnie włączał się w te realizacje, w szczególności w rozwiązywanie wyzwań w obszarze ochrony środowiska.
Już w poniedziałek 20 lutego 2017 r. NFOŚiGW, wspólnie z Ministerstwem Rozwoju oraz Narodowym Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR), będzie sygnatariuszem porozumień zawieranych z 41 miastami, które podejmują się pilotażowej realizacji planu rozwoju elektromobilności w Polsce na swoich terenach.
