Sejm podczas 52. posiedzenia (6, 7, 13 kwietnia) uchwalił kolejne przepisy będące odpowiedzią na rosyjską agresję na Ukrainę: ustawę o sankcjach wobec podmiotów wspierających rosyjską agresję na Ukrainę oraz nowelizację ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.Izba przyjęła także m.in. ustawę o Zespole Pomocy Humanitarno-Medycznej, pozwalającą na szybkie i sprawne zorganizowanie akcji ratunkowych poza Polską, a także uchwalając ustawę o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw zdecydowała o wymuszonych przez pandemię zmianach w wymogach egzaminacyjnych dla ósmoklasistów oraz maturzystów i w zasadach pomocy psychologicznej dla uczniów. Posłowie chwilą ciszy uczcili pamięć zmarłego 7 kwietnia Ludwika Dorna, marszałka Sejmu V kadencji.
Uchwalone ustawy
Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja doprecyzowuje uchwalone w marcu przepisy i uzupełnia je o niektóre pominięte kwestie. Ustawa m.in. umożliwia dystrybucję produktów leczniczych przeznaczonych na pomoc humanitarną na terytorium Ukrainy przez Rządową Agencję Rezerw Strategicznych, wyłączając tę działalność spod obowiązywania ustawy – Prawo farmaceutyczne. Pozwoli to na sprawną dystrybucję niezbędnych środków.
Aby zintensyfikować prace związane z nadawaniem numerów PESEL, wprowadzono tymczasową regulację, pozwalająca, by czynności te oprócz pracowników administracji samorządowej mogli wykonywać także pracownicy administracji rządowej. Obywatele Ukrainy z odpowiednimi uprawnieniami będą mogli także udzielać pomocy psychologicznej uchodźcom nieznającym języka polskiego. W Banku Gospodarstwa Krajowego utworzony zostanie ponadto Fundusz Gwarancji Kryzysowych, z którego udzielane będą gwarancje i poręczenia spłaty kredytów lub innych zobowiązań zaciągniętych przez przedsiębiorców w związku ze skutkami wojny na Ukrainie.
Ustawa umożliwia także zatrudnianie obywateli Ukrainy w urzędach samorządowych i państwowych na zasadach obowiązujących w stosunku do osób nieposiadających obywatelstwa polskiego, bez wymogu potwierdzenia znajomości języka polskiego. Cudzoziemcy korzystający z pomocy w postaci zakwaterowania i wyżywienia będą uprawnieni także do otrzymania pomocy dydaktycznych oraz nauki języka polskiego, a także pomocy na zakup środków higieny osobistej.
Ustawa została uchwalona 8 kwietnia, Senat nie wniósł do niej poprawek.
Ustawa o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (tzw. ustawa sankcyjna) rozszerza sankcje nałożone na Rosję przez Unię Europejską. Rozwiązania te przewidują m.in. zamrożenie aktywów podmiotów gospodarczych pochodzących z Rosji i Białorusi, które wspierają działania zbrojne Rosji na Ukrainie, zamrożenie praw właścicielskich i wykluczenie ich z postępowań o zamówienia publiczne. Dodatkowo ustawa przewiduje zakaz wjazdu na terytorium RP dla osób znajdujących się na liście sankcyjnej. Podmioty objęte sankcjami zostaną wskazane na specjalnej liście prowadzonej przez ministra spraw wewnętrznych i administracji. Ustawa wprowadza także zakaz importu oraz tranzytu węgla pochodzącego z terenu Federacji Rosyjskiej oraz Białorusi. Zakazano także stosowania, używania lub propagowania symboli lub nazw wspierających agresję Rosji na Ukrainę. Sejm rozpatrzył poprawki Senatu 13 kwietnia, uwzględniając część z nich.
Pozostałe ustawy zostały uchwalone 7 kwietnia.
Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego dotyczy spraw rozpoznawanych przed sądem w trybie Konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, sporządzonej w Hadze 25 października 1980 r. i jest odpowiedzią na problemy prawne przy wykonywaniu prawomocnych orzeczeń nakazujących zapewnienie powrotu dziecka do państwa miejsca jego stałego pobytu, które godzą w interes i dobro tego dziecka. Przyjęta ustawa przewiduje obligatoryjne wstrzymanie z urzędu wykonania prawomocnego postanowienia sądu nakazującego w określonym terminie zapewnienie powrotu dziecka do państwa miejsca stałego pobytu w razie wniesienia skargi kasacyjnej.
Ustawa o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz niektórych innych ustaw umożliwi ministrowi właściwemu ds. szkolnictwa wyższego i nauki nadawanie Medalu „Zasłużony dla Nauki Polskiej Sapientia et Veritas” (łac. Mądrość i Prawda). Uchwalone przepisy przewidują także wpisanie do katalogu podstawowych zadań Prezesa Głównego Urzędu Miar prowadzenia badań naukowych i prac rozwojowych.
Ustawa o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce m.in. łagodzi konsekwencje związane z efektami ewaluacji jakości działalności naukowej. Obecnie szkoła doktorska może być prowadzona wyłącznie w dyscyplinach, w których podmiot posiada kategorię naukową nie niższą niż B+. Uchwalona ustawa umożliwi podmiotom, które otrzymały kategorię B dokończenie postępowań w sprawie nadania stopnia doktora wszczętych przed dniem jej przyznania, przy równoczesnym utrzymaniu zakazu wszczynania nowych postępowań.
Ustawa o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin oraz niektórych innych ustaw m.in. umożliwi funkcjonariuszom i żołnierzom zawodowym przyjętym do służby po raz pierwszy po dniu 1 stycznia 1999 r., a przed dniem 1 października 2003 r., którzy w dniu zwolnienia ze służby posiadają okres co najmniej 25 lat służby liczony wraz z okresami równorzędnymi ze służbą, uwzględnienie w wysłudze emerytalnej tzw. okresów pracy cywilnej. Obecnie emerytury wypracowane w tych okresach wypłacane są przez Fundusz Ubezpieczeń Społecznych dopiero po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.
Uchwalona przez Sejm ustawa o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw przewiduje rozwiązanie dotyczące organizacji i sposobu przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty i egzaminu maturalnego w latach szkolnych 2021/2022–2023/2024. Chodzi o roczniki, które część swego kształcenia realizowały podczas stanu epidemii przez naukę zdalną. Projekt zakłada m.in. zawężenie wymagań egzaminacyjnych na egzaminie ósmoklasisty i maturalnym, przewiduje także zwiększenie liczby nauczycieli specjalistów w celu udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej niezbędnej po okresie nauki zdalnej i związanej z nią izolacji społecznej.
Celem ustawy o Zespole Pomocy Humanitarno-Medycznej jest zwiększenie efektywności w zakresie realizacji zadań państwa polegających na zapewnieniu natychmiastowej i niezbędnej pomocy poza terytorium Polski w przypadkach zagrożenia zdrowia lub życia. W tym celu utworzony zostanie Zespół Pomocy Humanitarno-Medycznej – grupa specjalistów medycznych i innych specjalistów niezbędnych do prowadzenia akcji ratunkowej oraz udzielania wsparcia humanitarnego poza terytorium RP. Ustawa przewiduje ponadto wprowadzenie rozwiązań zapewniających gotowość niezbędnej kadry w zakresie szkoleniowym, operacyjnym i sprzętowym, a także zapewnienie sprawnej logistyki, transportu i koordynacji realizowanych zadań. Potrzeba stworzenia zespołu szybkiego reagowania wynikła m.in. z doświadczeń z okresu pandemii, kiedy polscy medycy udzielali pomocy np. kierowcom oczekującym na przekroczenie granicy francusko-brytyjskiej, pomagali w walce z pandemią na Słowacji, uczestniczyli w ewakuacji obywateli polskich z Indii czy brali udział w szczepieniach na Ukrainie oraz w kwaterze głównej NATO.
Celem ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym jest dodatkowe zabezpieczenie zarejestrowanych w nim podmiotów przed tzw. kradzieżą spółki, tj. dokonaniem zmian wpisów o sposobie reprezentacji podmiotu i osobach reprezentujących podmiot na podstawie sfałszowanych dokumentów. Dzięki przyjętym przepisom zainteresowane podmioty będą mogły uzyskać niezwłocznie za pośrednictwem systemów teleinformatycznych informację o wpływie do akt rejestrowych wniosków lub innych dokumentów składanych przez osoby nieuprawnione oraz o dokonaniu wpisu w Rejestrze. Informacja wpłynie jeszcze zanim nastąpi rozpoznanie lub uprawomocnienie się orzeczenia, dzięki czemu w przypadku posłużenia się sfałszowanymi dokumentami, osoby uprawnione będą mogły wziąć udział w toczącym się postępowaniu, zaskarżyć orzeczenie o wpisie, a także powiadomić organy ścigania.
Stanowiska Senatu
Poza „ustawą sankcyjną” Sejm rozpatrzył stanowiska Senatu do sześciu ustaw.
Sejm przyjął wszystkie poprawki Senatu do trzech ustaw.
Poprawki do ustawy o zmianie ustawy o pracowniczych programach emerytalnych oraz ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego. Jej celem jest wsparcie rozwoju pracowniczych programów emerytalnych (PPE) jako jednej z form (obok pracowniczych programów kapitałowych) zbiorowego gromadzenia oszczędności. Ustawa m.in. wprowadza ułatwienia dla pracodawców w prowadzeniu PPE, wprowadza korzystne zmiany dotyczące warunków uczestnictwa w programie (np. możliwość odprowadzania przez pracownika składki dodatkowej z innych niż wynagrodzenie źródeł), wprowadza nową instytucję prawną „przeniesienia środków” do nowego podmiotu zarządzającego programem. Jedna z poprawek Senatu przesuwa termin wejścia nowelizacji w życia na 1 lipca 2022 r.
Ustawa o utworzeniu Politechniki Morskiej w Szczecinie przewiduje utworzenie z dniem 1 września 2022 r. Politechniki Morskiej w Szczecinie w oparciu o obecnie istniejącą Akademię Morską w Szczecinie. Jedna z przyjętych poprawek Senatu zakłada, że pierwszym rektorem Politechniki będzie obecny rektor Akademii i będzie kontynuował trwającą obecnie kadencję. Ta sama zasada obowiązywać będzie w przypadku pozostałych władz uczelni.
Przyjęte przez Sejm poprawki do ustawy o zmianie ustawy – Prawo wodne mają charakter doprecyzowujący. Celem ustawy jest usprawnienie procesu tworzenia miejsc okazjonalnie wykorzystywanych do kąpieli. Zmiany przewidują m.in. połączenie procedury wydawania zgody przez właściwy organ gminy z procedurą dokonywania zgłoszenia wodnoprawnego, a zgoda wyrażana będzie w formie milczącego załatwienia sprawy albo sprzeciwu wójta, burmistrza lub prezydenta miasta zamiast obecnie wymaganej uchwały rady gminy lub miasta.
Izba przyjęła część senackich poprawek do dwóch ustaw.
Poprawki do ustawy o wyrobach medycznych doprecyzowują przyjęte przez Sejm przepisy. Celem ustawy jest wykonanie przepisów Unii Europejskiej dotyczących wyrobów medycznych i wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro. W ustawie określono m.in. obowiązki informacyjne podmiotów gospodarczych działających na tym rynku oraz zasady reklamowania tego rodzaju wyrobów. Zakazane będzie m.in. wykorzystywanie w reklamach wizerunku osób wykonujących zawody medyczne, podających się za takie osoby oraz przedstawianie osób prezentujących wyrób medyczny w sposób sugerujący, że wykonują taki zawód.
Ustawa o zmianie ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych oraz niektórych innych ustaw. Większość przyjętych poprawek ma charakter legislacyjno-redakcyjny. Ustawa przewiduje m.in. dostosowanie polskiego prawa do dyrektywy UE ws. emisji obligacji zabezpieczonych i nadzoru publicznego nad tymi obligacjami oraz wprowadzenie definicji listu zastawnego.
Sejm odrzucił uchwałę Senatu o odrzuceniu ustawy o ochronie dziedzictwa narodowego związanego z nazwami obiektów przestrzeni publicznej oraz pomnikami. Ustawa uchwalona 24 lutego m.in. obejmuje ochroną pamięć o osobach szczególnie zasłużonych, ograniczając dopuszczalność zmian nazw obiektów przestrzeni publicznych, które upamiętniają zasługi tych osób.
Pierwsze czytania
Sejm rozpoczął prace legislacyjne nad przedstawionym przez Prezydenta RP projektem ustawy o Akademii Kopernikańskiej. Jak wynika z uzasadnienia projektu, proponowana ustawa ma na celu zwiększenie konkurencyjności i poziomu rozpoznawalności polskiej nauki w świecie. Ma temu służyć utworzenie nowatorskiej instytucji naukowej: Akademii Kopernikańskiej. Jej zadaniem będzie realizacja Narodowego Programu Kopernikańskiego, który, zgodnie z uzasadnieniem, pozwoli m.in. zbudować lub zintensyfikować więzi przedstawicieli krajowego życia naukowego oraz silniej niż dotychczas włączyć zagranicznych badaczy we współpracę z polskimi ośrodkami i zespołami naukowymi. Nowa instytucja ma też być trwałym pomnikiem wzniesionym Mikołajowi Kopernikowi. Realizowany przez Akademię program ma obejmować m.in. finansowanie badań naukowych, w tym przyznawanie Stypendiów Kopernikańskich i Grantów Mikołaja Kopernika, wspieranie Szkoły Głównej Mikołaja Kopernika, przyznawanie Nagród Kopernikańskich, powoływanie Ambasadorów Akademii Kopernikańskiej i przyznawanie wsparcia finansowego na zadania przez nich realizowane, organizację Światowego Kongresu Kopernikańskiego, organizowanie konferencji, sympozjów i seminariów oraz współpracę międzynarodową. Projekt skierowano do Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży.
Celem rządowego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w zakresie sposobu finansowania programów mieszkaniowych jest zabezpieczenie finansów publicznych poprzez m.in. uporządkowanie i uzupełnienie regulacji dotyczących wsparcia dla budownictwa socjalnego i komunalnego, aby zwiększone zainteresowanie programami wsparcia nie skutkowało przekraczaniem przewidzianych limitów rocznych, a także zapewnienie płynnej realizacji programów rządowych w sytuacji ewentualnego wystąpienia na rynkach finansowych zjawiska ujemnych stóp procentowych związanego z epidemią SARS-CoV-2. Projekt został skierowany do dalszych prac w Komisji Infrastruktury.
Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu automatyzacji załatwiania niektórych spraw przez Krajową Administrację Skarbową przewiduje powstanie e-Urzędu Skarbowego. Stanie się on podstawowym narzędziem wykorzystywanym w kontaktach z organami KAS. Korzystać z niego będą podatnicy, płatnicy, pełnomocnicy, komornicy sądowi oraz notariusze. Będzie nie tylko umożliwiać dostęp do informacji z zakresu podatków, ale też pozwoli na kompleksowe załatwianie spraw online, w tym realizowanie obowiązków podatkowych. Projekt skierowano do Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Finansów Publicznych.
Podjęte uchwały
Posłowie podjęli przez aklamację uchwały ws. potępienia zbrodni ludobójstwa na terenie Ukrainy oraz ws. uczczenia pamięci ofiar zbrodni katyńskiej oraz katastrofy smoleńskiej.
Sejm, także przez aklamację, podjął uchwały okolicznościowe ws. uczczenia 30. rocznicy nawiązania stosunków dyplomatycznych między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Słowenii 10 kwietnia 1992 r. oraz ws. uczczenia 30. rocznicy nawiązania stosunków dyplomatycznych między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Chorwacji 10 kwietnia 1992 r.
Posłowie podjęli także uchwałę ws. zmian w składach komisji sejmowych.
Informacja bieżąca i pytania w sprawach bieżących
Przedmiotem rozpatrzonej przez Sejm informacji bieżącej była pomoc Ministerstwa Edukacji i Nauki w kontynuacji nauki przez dzieci uchodźców z Ukrainy, w tym nauki języka polskiego, w szkołach podstawowych i średnich, a także kontynuacji studiów na polskich uczelniach. O informację wnioskował Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.
Pytania w sprawach bieżących dotyczyły m.in. działań rządu w kwestii uniezależnienia się Polski od dostaw ropy, gazu i węgla z Rosji, praktycznych możliwości dostępu polskich obywateli do wydziałów paszportowych urzędów wojewódzkich i wyrobienia sobie paszportu, pomocy dla kredytobiorców kredytów mieszkaniowych w związku ze znacznym wzrostem stóp procentowych, realizacji planów wzmocnienia obrony powietrznej RP, powołania do życia Krajowej Grupy Spożywczej oraz obowiązkowych szczepień ochronnych dzieci przebywających na terenie Polski w związku z wojną na Ukrainie.
Pozostałe punkty porządku dziennego
Izba rozpatrzyła wniosek Prokuratora Okręgowego w Warszawie o wyrażenie zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej pos. Sławomira Nitrasa, odrzucając go w drodze uchwały. Sejm zapoznał się także z informacją o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii Europejskiej w okresie lipiec–grudzień 2021 r. (przewodnictwo Słowenii w Radzie UE), po czym podjął uchwałę o przyjęciu dokumentu.
Posłowie zapoznali się również z informacją o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2020 r.
