Podczas 58. posiedzenia Sejmu (6 i 7 lipca) posłowie m.in. wyrazili zgodę na przystąpienie Szwecji i Finlandii do NATO, znowelizowali tzw. ustawę sankcyjną, uchwalili reformę Kodeksu karnego oraz rozpoczęli prace nad zaostrzeniem kar za przestępstwa przeciwko środowisku. Izba rozpatrzyła także poprawki Senatu do ustawy wprowadzającej tzw. wakacje kredytowe, zamykając parlamentarny etap prac nad tym aktem prawnym.
Uchwalone ustawy
Sejm uchwalił 12 ustaw. Głosowania nad nimi przeprowadzono w drugim dniu posiedzenia, 7 lipca.
Reforma prawa karnego
Celem zmian wprowadzonych ustawą o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw jest wzmocnienie ochrony przed najcięższymi kategoriami przestępstw m.in. poprzez zaostrzenie niektórych kar. Wśród przyjętych przepisów znalazło się m.in. wprowadzenie zakazu warunkowego zwolnienia (tzw. bezwzględne dożywocie). Sąd będzie mógł orzec taki zakaz w przypadku skazania na karę dożywotniego pozbawienia wolności albo karę pozbawienia wolności na okres nie krótszy niż 20 lat, gdy sprawca był już wcześniej skazany za najpoważniejsze przestępstwa (tj. przeciwko życiu i zdrowiu, wolności, wolności seksualnej, bezpieczeństwu powszechnemu) lub za przestępstwo o charakterze terrorystycznym. Zakaz warunkowego zwolnienia będzie mógł zostać orzeczony także jeżeli pozostawanie na wolności osoby skazanej na karę dożywotniego pozbawienia wolności będzie stanowić trwałe zagrożenie dla życia, zdrowia, wolności lub wolności seksualnej innych osób. Do 30 lat wzrośnie górna granica terminowej kary pozbawienia wolności. Obecnie kara taka może być orzeczona na okres do 15 lat bądź na 25 lat. Zbrodnia zabójstwa przedawni się po 40, a nie jak obecnie po 30 latach.
Sąd będzie orzekał przepadek pojazdu bądź jego równowartości w przypadkach, gdy kierowca m.in. prowadzi pojazd mając co najmniej 1,5 promila lub jeśli spowodowuje wypadek przy zawartości co najmniej 0,5 promila alkoholu we krwi lub też w sytuacji recydywy. Wrośnie też górna granica zagrożenia karą pozbawienia wolności za spowodowanie ciężkich obrażeń lub śmierci przez nietrzeźwego sprawcę wypadku.
Zmiana w ustawie – Kodeks wykroczeń przewiduje m.in., że kradzież, przywłaszczenie lub umyślne zniszczenie rzeczy o wartości nie przekraczającej 800 zł rzeczy traktowane będzie jako wykroczenie, a nie przestępstwo (obecnie granica ta wynosi 500 zł).
Pozostałe ustawy
Izba wyraziła zgodę na ratyfikację przez Prezydenta umów międzynarodowych o przystąpieniu Szwecji i Finlandii do NATO. Jej formalnym wyrazem było uchwalenie dwóch ustaw: o ratyfikacji Protokołu do Traktatu Północnoatlantyckiego w sprawie akcesji Królestwa Szwecji, podpisanego w Brukseli 5 lipca 2022 r. oraz o ratyfikacji Protokołu do Traktatu Północnoatlantyckiego w sprawie akcesji Republiki Finlandii, podpisanego w Brukseli 5 lipca 2022 r.
Ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej uzupełnia przepisy tzw. ustawy sankcyjnej przez wprowadzenie instytucji tymczasowego zarządu przymusowego. Będzie on mógł zostać ustanowiony dla utrzymania miejsc pracy w przedsiębiorstwie lub dla utrzymania w zakresie jego działalności świadczenia usług użyteczności publicznej lub wykonywania innych zadań o charakterze publicznym albo dla ochrony ważnego interesu publicznego, ochrony interesu ekonomicznego państwa lub ze względu na zapewnienie bezpieczeństwa państwa.
Ustawa o ekonomii społecznej ma na celu reformę Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO), prowadzącą do wsparcia zatrudnienia i integracji społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (m.in. osób z niepełnosprawnościami, bezrobotnych i ubogich). Ustawa przewiduje tworzenie dla tych osób miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych. Status taki będą mogły uzyskać spółdzielnie socjalne, organizacje pozarządowe, spółdzielnie pracy, spółdzielnie inwalidów i niewidomych, spółdzielnie produkcji rolnej oraz podmioty prowadzące centra i kluby integracji społecznej, warsztaty terapii zajęciowej i zakłady aktywności zawodowej.
Dostosowanie polskiego prawa do przepisów Unii Europejskiej dotyczących zarządzania bezpieczeństwem infrastruktury drogowej jest celem ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz niektórych innych ustaw. Przyjęte przepisy mają doprowadzić do zmniejszenia liczby ofiar śmiertelnych i poważnych obrażeń podczas wypadków drogowych oraz zapewnić jednolicie wysoki poziom bezpieczeństwa użytkowników ruchu we wszystkich państwach członkowskich UE, ze szczególnym uwzględnieniem m.in. pieszych i rowerzystów. Ustawa przewiduje m.in. objęcie procedurami zarządzania bezpieczeństwem autostrad i dróg ekspresowych zlokalizowanych poza Transeuropejską Siecią Transportową TEN-T oraz dróg krajowych biegnących poza miastami, budowanych lub przebudowywanych z udziałem środków UE.
Ustawa o zmianie ustawy o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych dostosowuje polskie przepisy do prawa UE. Nowelizacja przewiduje m.in. wyłączenie z regulacji zawodów i działalności regulowanych, bezpośrednio i szczególnie związanych z wykonywaniem władzy publicznej w Polsce. Ustawa wprowadza także przepisy dotyczące stosowania tzw. środków wyrównawczych w przypadku stwierdzenia istotnie różniącego się materiału, jeśli chodzi o kształcenie lub szkolenie odbyte przez osobę, która ubiega się o uznanie kwalifikacji zawodowych w innym państwie członkowskim UE.
Ustawa o zmianie ustawy o obronie Ojczyzny oraz ustawy o finansach publicznych wprowadza m.in. zmiany dotyczące źródła zasilania Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych. Poza obligacjami BGK będą nimi mogły być również kredyty i pożyczki, w tym zagraniczne.
Ustawa o zmianie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg oraz niektórych innych ustaw pozwoli na dostosowanie działalności Funduszu do aktualnych potrzeb. Zakres finansowanych zadań zostanie rozszerzony m.in. o budowę, przebudowę i remont dróg dla pieszych i rowerów, dróg wojewódzkich czy infrastruktury służącej skomunikowaniu terminali intermodalnych. Fundusz przestanie być państwowym funduszem celowym a stanie się rachunkiem bankowym prowadzonym przez Bank Gospodarstwa Krajowego.
Ustawa o zmianie ustawy o rezerwach strategicznych umożliwi niektórym podmiotom wnioskowanie do Prezesa Rady Ministrów o utworzenie rezerw strategicznych poza Rządowym Programem Rezerw Strategicznych oraz likwidację utworzonych poza RPRS rezerw strategicznych przez ich sprzedaż dokonaną z wyłączeniem ogólnych reguł dla procesu likwidacji rezerw strategicznych. Projekt rozpatrzony został w trybie pilnym.
Ustawa o utworzeniu Akademii Mazowieckiej w Płocku zakłada powołanie nowego podmiotu z istniejącej obecnie Mazowieckiej Uczelni Publicznej w Płocku.
Ustawa zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji ustanawia maksymalne limity wydatków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji związanych z ustawowym zadaniem monitorowania rynku audiowizualnego usług medialnych na żądanie na lata 2023-2032.
Stanowiska Senatu
Posłowie rozpatrzyli uchwały Senatu w sprawie dziesięciu ustaw
Sejm odrzucił poprawki Senatu do ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców niektórych paliw stałych w związku z sytuacją na rynku tych paliw. Ustawa ma na celu ochronę odbiorców w gospodarstwach domowych przed wzrostem cen paliw stałych (m.in. węgla kamiennego) oraz wprowadza mechanizm rekompensat dla podmiotów wprowadzających w roku 2022 do obrotu wybrane paliwa stałe.
Większość poprawek Senatu do ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom została przez Sejm zaakceptowana. Jedna z nich przewiduje objęcie tzw. wakacjami kredytowymi wszystkich umów, także zawartych przed wejściem w życie tzw. ustawy o kredycie hipotecznym w 2017 r. Pozostałe z poprawek mają charakter redakcyjny i uściślający. Ustawa przewiduje m.in. wprowadzenie tzw. wakacji kredytowych (do 8 miesięcy) dla kredytobiorców, którzy mają kredyty hipoteczne w złotówkach, a nieruchomość przeznaczona jest na zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych. Przepisy uchwalone przez Sejm dają także możliwość zastąpienia wskaźnika WIBOR innym wskaźnikiem w celu obniżenia oprocentowania kredytu, zasilenie Funduszu Wsparcia Kredytobiorców dodatkowymi środkami oraz przedłużają do końca października działanie tzw. tarcz antyinflacyjnych.
Sejm odrzucił uchwałę Senatu o odrzuceniu ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich. Ustawa obejmuje osoby nieletnie, których zachowanie godzi w normy prawa karnego lub powszechnie przyjęte normy społeczne i wywołuje potrzebę reakcji ze strony właściwych organów państwa. Uchwalone przez Sejm przepisy porządkują i systematyzują materię dotyczącą spraw nieletnich na etapie postępowania rozpoznawczego oraz postępowania wykonawczego.
Posłowie odrzucili dwie poprawki Senatu do ustawy o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw. Ustawa znosi instytucje dyrektora Specjalistycznego Urzędu Górniczego oraz Specjalistycznego Urzędu Górniczego, wprowadza także do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przepisy zawierające definicje: „odkrywki”, „kopalni” oraz „przodka”.
Posłowie przyjęli część poprawek Senatu do ustawy o zmianie ustawy o Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia oraz niektórych innych ustaw. Jedna z nich przewiduje, że kwestie związane z przyznawaniem stypendiów przez Centrum regulowane będą rozporządzeniem ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Celem ustawy jest przekształcenie Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia w Centrum Dialogu im. Juliusza Mieroszewskiego i objęcie zakresem jego działalności także m.in. Białorusinów i Ukraińców.
Sejm przyjął część poprawek o charakterze redakcyjnym do ustawy o zmianie niektórych ustaw w zakresie sposobu finansowania programów mieszkaniowych. Celem ustawy jest usprawnienie mechanizmu finansowania programu budownictwa socjalnego i komunalnego obejmującego bezzwrotne finansowe wsparcie z budżetu państwa na rozwój budownictwa zaspokajającego potrzeby mieszkaniowe osób o niższych dochodach.
Izba uwzględniła część poprawek Senatu do ustawy o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw. Jedna z nich przewiduje zmianę nazwy systemu „Elektroniczna Książka Obiektu Budowlanego” na system „Cyfrowa Książka Obiektu Budowlanego”. Celem ustawy jest m.in. umożliwienie obywatelom – inwestorom prowadzenia dziennika budowy i dokumentowania przebiegu robót budowlanych w postaci elektronicznej.
Posłowie zaakceptowali poprawkę Senatu o charakterze redakcyjnym do ustawy o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw. Celem ustawy jest m.in. wydłużenie o dwa lata terminu przeglądu norm jakości dla węgla.
Sejm odrzucił większość senackich poprawek do ustawy o zmianie ustawy – Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ma m.in. na celu dostosowanie przepisów polskiego prawa do norm UE m.in. w zakresie monitorowania i kontroli indywidualnych systemów oczyszczania ścieków.
Izba przyjęła dwie poprawki Senatu do ustawy o zmianie ustawy o bezpieczeństwie morskim oraz ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej. Ustawa dotyczy m.in. zapewnienia bezpieczeństwa podczas budowy i eksploatacji w polskiej wyłącznej strefie ekonomicznej Morza Bałtyckiego morskiej farmy wiatrowej.
Pierwsze czytania
Sejm rozpoczął prace legislacyjne nad pięcioma projektami ustaw.
Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej przewiduje m.in. zaostrzenie kar za wykroczenia i przestępstwa przeciwko środowisku. Jeśli sprawca zostanie skazany za przestępstwo umyślne, sąd obligatoryjnie orzeknie nawiązkę w wysokości od 10 000 do 10 000 000 zł na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W przypadku przestępstwa nieumyślnego nawiązka będzie orzekana fakultatywnie. Zaostrzone zostaną także kary pozbawienia wolności za takie czyny jak m.in. dokonanie zniszczeń w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach, zanieczyszczenie wody, powietrza lub powierzchni ziemi, gdy może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach, a także niezgodne z prawem składowanie, usuwanie, przetwarzanie, zbieranie, unieszkodliwianie, transport odpadów lub substancji albo dokonywanie odzysku odpadów lub substancji, które może zagrażać życiu lub zdrowiu człowieka. Zaostrzone zostaną także kary za wykroczenia polegające na rozniecaniu ognia poza miejscami do tego przeznaczonymi, zaśmiecanie lasu (wprowadzenie kary ograniczenia wolności) oraz zaśmiecanie miejsc publicznych (wzrost grzywny). Projekt po I czytaniu został skierowany do dalszych prac w Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw ma na celu, zgodnie z uzasadnieniem, poprawę warunków bezpieczeństwa jednostek penitencjarnych, ochronę społeczeństwa przed sprawcami najcięższych przestępstw, poprawę warunków wykonywania obowiązków przez funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej oraz usprawnienie procedur związanych z wykonywaniem kar i tymczasowego aresztowania. Proponowane zmiany mają też poprawić skuteczność kary pozbawienia wolności odbywanej w jednostkach penitencjarnych oraz poszerzenie stosowania systemu dozoru elektronicznego. Nowelizacja ma także na celu zapobieganie zjawisku rekrutacji osadzonych do grup przestępczych bądź terrorystycznych oraz próbom przemytu na teren jednostek penitencjarnych przedmiotów niedozwolonych i substancji psychoaktywnych. Projekt przewiduje także m.in. doprecyzowanie, że skazani nie będą w sytuacji uprzywilejowanej w stosunku do ogółu społeczeństwa. Np. korzystanie przez nich ze świadczeń zdrowotnych niedostępnych w przywięziennych podmiotach leczniczych odbywać się będzie z uwzględnieniem zasad obowiązujących wszystkich pacjentów, w tym również konieczności oczekiwania na świadczenia. Projekt skierowano do dalszych prac w Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach.
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o Służbie Więziennej oraz niektórych innych ustaw przewiduje m.in. powołanie w ramach Służby Więziennej Inspektoratu Wewnętrznego SW – formacji, której zadaniem będzie m.in. rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw popełnionych przez osadzonych w zakładach karnych albo aresztach śledczych oraz przez funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej w związku z wykonywaniem czynności służbowych. Ponadto SW zostanie systemowo włączona w działania związane z prewencją przestępstw adresowane do młodzieży, możliwe będzie także jej współuczestnictwo w edukacji młodzieży związanej z kształtowaniem postaw obywatelskich, proobronnych i patriotycznych, np. przez udostępnianie strzelnic. Nad projektem pracować będzie Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka.
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz ustawy – Prawo o prokuraturze dotyczy przede wszystkim uregulowania zasad współpracy polskich prokuratur i sądów z Prokuraturą Europejską. Projekt przewiduje ponadto doprecyzowanie, że powoływanie i odwoływanie dyrektorów i zastępców dyrektora departamentu lub biura Prokuratury Krajowej oraz naczelnika Wydziału Spraw Wewnętrznych PK należeć ma do wyłącznej kompetencji Prokuratora Krajowego. Projekt skierowano do dalszych prac w Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka.
Rządowy projekt ustawy o usprawnieniu procesu inwestycyjnego Centralnego Portu Komunikacyjnego zakłada m.in. przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego „Porty Lotnicze” w spółkę prawa handlowego, a następnie wniesienie jej akcji na podwyższenie kapitału spółki Centralny Port Komunikacyjny. Projekt przewiduje ponadto wzmocnienie roli spółki celowej CPK, która ma otrzymać uprawnienia analogiczne do posiadanych przez innych inwestorów realizujących inwestycje celu publicznego. Proponowane przepisy mają także usprawnić proces inwestycyjno-budowlany w zakresie inwestycji towarzyszących CPK (np. linii kolejowych). Projektem zajmą się Komisja do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych oraz Komisja Infrastruktury.
Izba odrzuciła ponadto wnioski o odrzucenie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw oraz rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw , których I czytania odbyły się na 57. posiedzeniu Sejmu.
Informacja bieżąca i pytania w sprawach bieżących
Pytania w sprawach bieżących dotyczyły m.in. programu „Dobry start”, opiekunów osób z niepełnosprawnościami, promowania, rozwijania i dotowania transportu publicznego w kontekście sytuacji na rynku paliw, pomocy dla przedsiębiorców i rolników w związku z wysokimi cenami ogrzewania.
Przedmiotem informacji bieżącej była reforma obejmująca zmiany w podstawowej opiece zdrowotnej. O jej przedstawienie wnosił Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.
Pozostałe punkty porządku dziennego
Sejm zapoznał się ze sprawozdaniami Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z realizacji ustawy z 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców w latach 2020 i 2021 wraz ze stanowiskami Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych i przyjął je do wiadomości.
Izba podjęła także uchwałę w sprawie zmian w składach osobowych komisji sejmowych.
