Podczas trwającego cztery dni 59. posiedzenia (20-22 lipca i 5 sierpnia) Sejm uchwalił m.in. ustawę o dodatku węglowym, zaostrzył kary za przestępstwa i wykroczenia przeciwko środowisku oraz udzielił rządowi absolutorium za 2021 r. Posłowie uczcili chwilą ciszy ofiary Rzezi Woli oraz ofiary Wielkiego Strajku Chłopskiego z 1937 r.
Stanowiska Senatu
Sejm w bloku głosowań 5 sierpnia rozpatrzył stanowiska Senatu do ustaw uchwalonych w trzecim dniu 59. posiedzenia (22 lipca) oraz podczas 57. i 58. posiedzenia.
Ustawa o dodatku węglowym zapewni wsparcie dużej grupie gospodarstw domowych w pokryciu części kosztów wynikających ze wzrostu cen na rynku energii, w tym kosztów opału. Dodatek węglowy będzie przysługiwał gospodarstwu domowemu, w przypadku gdy głównym źródłem ogrzewania tego gospodarstwa jest kocioł na paliwo stałe, kominek, koza, ogrzewacz powietrza, trzon kuchenny, piecokuchnia, kuchnia węglowa lub piec kaflowy na paliwo stałe, zasilane węglem kamiennym, brykietem lub peletem zawierającymi co najmniej 85 proc. węgla kamiennego. Warunkiem otrzymania dodatku jest uzyskanie wpisu lub zgłoszenie źródła ogrzewania do centralnej ewidencji emisyjności budynków. Świadczenie wynosi 3 tys. zł na gospodarstwo domowe i będzie przyznawane jednorazowo. Skierowane jest do tych gospodarstw domowych, które nie skorzystały ze wcześniejszego mechanizmu wsparcia w postaci zakupu węgla po cenie 996,60 zł brutto za tonę. Termin składania wniosków o wypłatę dodatku upływa 30 listopada 2022 r., a gminy mają maksymalnie miesiąc na jego wypłatę. Świadczenie nie będzie miało charakteru dochodu, nie będzie więc objęte podatkiem dochodowym od osób fizycznych, będzie wyłączone spod egzekucji, nie będzie też uwzględniane przy obliczaniu wysokości osiągniętego dochodu.
Głównym celem ustawy o zmianie ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami oraz ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw jest uniemożliwienie pobierania przez banki wygórowanych opłat w okresie oczekiwania na wpis do księgi wieczystej hipoteki zabezpieczającej kredyt zaciągany na zakup nieruchomości, gdy wniosek o wpis był zasadny. W przypadku naliczenia przez bank dodatkowego kosztu kredytu z tego tytułu, po dokonaniu wpisu opłata lub prowizja podlega zwrotowi lub zaliczeniu na poczet innych należności obciążających kredytobiorcę. Posłowie przyjęli poprawki Senatu, w tym obejmującą przepisami ustawy kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt hipoteczny przed jej wejściem w życie, ale którzy nie mają jeszcze wpisu do hipoteki.
Ustawa o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej oraz niektórych innych ustaw ma na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej w zakresie uznawania kwalifikacji zawodowych m.in. w kontekście swobody świadczenia usług przez pielęgniarki i położne oraz uznawania ich minimalnych wymogów w zakresie kształcenia. Sejm przyjął część poprawek Senatu, m.in. umożliwiającą leczenie i transportowanie z Ukrainy do Polski osób, które doznały obrażeń w wyniku działań wojennych.
Ustawa o usprawnieniu procesu inwestycyjnego Centralnego Portu Komunikacyjnego przewiduje m.in. przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego „Porty Lotnicze” w spółkę prawa handlowego, a następnie wniesienie jej akcji na podwyższenie kapitału spółki Centralny Port Komunikacyjny. Uchwalony akt prawny przewiduje ponadto wzmocnienie roli spółki celowej CPK, która ma otrzymać uprawnienia analogiczne do posiadanych przez innych inwestorów realizujących inwestycje celu publicznego. Sejm odrzucił uchwałę Senatu o odrzuceniu ustawy.
M.in. przedłużenie do końca 2027 r. ochrony taryfowej odbiorców domowych i strategicznych instytucji pożytku publicznego, takich jak np. szpitale, szkoły i przedszkola do 2027 r. oraz wydłużenie okresu, w którym obowiązkowe zapasy gazu ziemnego powinny zostać dostarczone do systemu gazowego przewiduje ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu wzmocnienia bezpieczeństwa gazowego państwa w związku z sytuacją na rynku gazu. Sejm przyjął większość poprawek wniesionych przez Senat, m.in. podnoszącą łączną kwotę gwarancji Skarbu Państwa dla firm energetycznych do 55 mld zł.
Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw ma na celu poprawę warunków bezpieczeństwa jednostek penitencjarnych, ochronę społeczeństwa przed sprawcami najcięższych przestępstw, poprawę warunków wykonywania obowiązków przez funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej oraz usprawnienie procedur związanych z wykonywaniem kar i tymczasowego aresztowania. Wprowadzone zmiany poszerzą także zakres stosowania dozoru elektronicznego. Nowelizacja ma też na celu zapobieganie zjawisku rekrutacji osadzonych do grup przestępczych bądź terrorystycznych oraz próbom przemytu na teren jednostek penitencjarnych przedmiotów niedozwolonych i substancji psychoaktywnych. Posłowie odrzucili większość poprawek wprowadzonych do ustawy przez Senat.
Ustawa o zmianie ustawy o Służbie Więziennej oraz niektórych innych ustaw przewiduje m.in. powołanie w ramach Służby Więziennej Inspektoratu Wewnętrznego SW – formacji, której zadaniem będzie m.in. rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw popełnionych przez osadzonych w zakładach karnych albo aresztach śledczych oraz przez funkcjonariuszy i pracowników SW w związku z wykonywaniem czynności służbowych. Sejm odrzucił uchwałę Senatu odrzucającą ustawę.
Ustawa o ekonomii społecznej ma na celu reformę Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO), prowadzącą do wsparcia zatrudnienia i integracji społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (m.in. osób z niepełnosprawnościami, bezrobotnych i ubogich). Ustawa przewiduje tworzenie dla tych osób miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych. Status taki będą mogły uzyskać spółdzielnie socjalne, organizacje pozarządowe, spółdzielnie pracy, spółdzielnie inwalidów i niewidomych, spółdzielnie produkcji rolnej oraz podmioty prowadzące centra i kluby integracji społecznej, warsztaty terapii zajęciowej i zakłady aktywności zawodowej. Sejm przyjął cześć poprawek Senatu, m.in. wskazującą dokumenty, jakie należy dołączyć do wniosku o wpis spółdzielni socjalnej do Krajowego Rejestru Sądowego, potwierdzających status osoby zamierzającej założyć taką spółdzielnię.
Dostosowanie polskiego prawa do przepisów Unii Europejskiej dotyczących zarządzania bezpieczeństwem infrastruktury drogowej jest celem ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz niektórych innych ustaw. Przyjęte przepisy mają doprowadzić do zmniejszenia liczby ofiar śmiertelnych i poważnych obrażeń podczas wypadków drogowych oraz zapewnić jednolicie wysoki poziom bezpieczeństwa użytkowników ruchu we wszystkich państwach członkowskich UE, ze szczególnym uwzględnieniem m.in. pieszych i rowerzystów. Ustawa przewiduje m.in. objęcie procedurami zarządzania bezpieczeństwem autostrad i dróg ekspresowych zlokalizowanych poza Transeuropejską Siecią Transportową TEN-T oraz dróg krajowych biegnących poza miastami, budowanych lub przebudowywanych z udziałem środków UE. Posłowie przyjęli poprawki wprowadzone przez Senat.
Nowelizacja ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw upraszcza i odbiurokratyzowuje system awansu zawodowego nauczycieli oraz gwarantuje nauczycielom rozpoczynającym pracę w szkole wyższe wynagrodzenia. Zmniejszona ma być liczba stopni awansu zawodowego nauczycieli. Po wejściu w życie nowelizacji w systemie będą nauczyciele początkujący, mianowani i dyplomowani. O awans na stopień nauczyciela mianowanego będzie można ubiegać się po 4 latach pracy. Sejm odrzucił większość poprawek Senatu.
Nowelizacja ustawy o finansach publicznych oraz ustawy – Prawo ochrony środowiska dostosowuje stabilizującą regułę wydatkową do obecnej sytuacji makroekonomicznej oraz zmienia formułę obliczania kwoty wydatków na dany rok poprzez zastąpienie wskaźnika celu inflacyjnego Rady Polityki Pieniężnej średniorocznym wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych. Sejm odrzucił uchwałę Senatu, odrzucającą nowelizację.
Zmiany w ustawie o Polskiej Organizacji Turystycznej poszerzają krąg podmiotów, z którymi POT współpracuje wykonując swoje zadania, o kluby sportowe w sportach drużynowych uczestniczące we współzawodnictwie sportowym organizowanym przez polskie związki sportowe oraz biorące udział w międzynarodowych rozgrywkach sportowych. Sejm przyjął obie poprawki Senatu do ustawy.
Ustawa zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji ustanawia maksymalne limity wydatków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji związanych z ustawowym zadaniem monitorowania rynku audiowizualnego usług medialnych na żądanie na lata 2023-2032. Posłowie nie zgodzili się z decyzją Senatu o odrzuceniu ustawy.
Ustawa o utworzeniu Akademii Mazowieckiej w Płocku zakłada powołanie nowego podmiotu z istniejącej obecnie Mazowieckiej Uczelni Publicznej w Płocku. Sejm przyjął poprawkę Senatu o charakterze porządkującym.
Ustawa o zmianie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg oraz niektórych innych ustaw pozwoli na dostosowanie działalności Funduszu do aktualnych potrzeb. Zakres finansowanych zadań zostanie rozszerzony m.in. o budowę, przebudowę i remont dróg dla pieszych i rowerów, dróg wojewódzkich czy infrastruktury służącej skomunikowaniu terminali intermodalnych. Fundusz przestanie być państwowym funduszem celowym, a stanie się rachunkiem bankowym prowadzonym przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Sejm przyjął poprawki Senatu o charakterze legislacyjnym i uściślającym.
Ustawa o zmianie ustawy o obronie Ojczyzny oraz ustawy o finansach publicznych wprowadza m.in. zmiany dotyczące źródła zasilania Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych. Poza obligacjami BGK będą nimi mogły być również kredyty i pożyczki, w tym zagraniczne. Jedna z przyjętych przez Sejm poprawek Senatu przewiduje, że w przypadku niedoboru środków na rachunku Funduszu, niektóre zadania może mogą być realizowane ze środków Banku Gospodarstwa Krajowego.
Ustawa o zmianie ustawy o rezerwach strategicznych umożliwi niektórym podmiotom wnioskowanie do Prezesa Rady Ministrów o utworzenie rezerw strategicznych poza Rządowym Programem Rezerw Strategicznych oraz likwidację utworzonych poza RPRS rezerw strategicznych przez ich sprzedaż dokonaną z wyłączeniem ogólnych reguł dla procesu likwidacji rezerw strategicznych. Projekt rozpatrzony został w trybie pilnym. Sejm przyjął poprawkę Senatu stanowiącą, że Prezes Rady Ministrów będzie przedstawiał sprawozdanie z likwidacji asortymentu rezerw strategicznych nie tylko przed sejmową Komisją Administracji i Spraw Wewnętrznych, ale także przed senacką Komisją Gospodarki Narodowej i Innowacyjności.
Ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej uzupełnia przepisy tzw. ustawy sankcyjnej przez wprowadzenie instytucji tymczasowego zarządu przymusowego. Będzie on mógł zostać ustanowiony dla utrzymania miejsc pracy w przedsiębiorstwie lub dla utrzymania w zakresie jego działalności świadczenia usług użyteczności publicznej lub wykonywania innych zadań o charakterze publicznym albo dla ochrony ważnego interesu publicznego, ochrony interesu ekonomicznego państwa lub ze względu na zapewnienie bezpieczeństwa państwa. Izba przyjęła część poprawek Senatu o charakterze redakcyjnym i uściślającym.
Ustawa o transporcie materiałów niebezpiecznych drogą powietrzną dotyczy zwiększenia bezpieczeństwa w zakresie transportu materiałów niebezpiecznych drogą powietrzną, w tym w transporcie krajowym, i zawiera zbiór przepisów, dotychczas znajdujących się w wielu aktach prawnych. Sejm przyjął poprawkę Senatu o charakterze legislacyjnym.
Uchwalona ustawa
Ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej przewiduje m.in. zaostrzenie kar za wykroczenia i przestępstwa przeciwko środowisku. Jeśli sprawca zostanie skazany za przestępstwo umyślne, sąd obligatoryjnie orzeknie na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W przypadku przestępstwa nieumyślnego nawiązka będzie orzekana fakultatywnie. Zaostrzone zostaną także kary pozbawienia wolności za takie czyny jak m.in. dokonanie zniszczeń w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach, zanieczyszczenie wody, powietrza lub powierzchni ziemi, a także niezgodne z prawem składowanie, usuwanie, przetwarzanie, zbieranie, unieszkodliwianie, transport odpadów lub substancji. Zaostrzone zostaną także kary za wykroczenia polegające m.in. na rozniecaniu ognia poza miejscami do tego przeznaczonymi oraz zaśmiecanie lasu i miejsc publicznych. Senat przyjął ustawę, nie wnosząc do niej poprawek.
Drugie czytanie
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz ustawy – Prawo o prokuraturze ma na celu regulację zasad współpracy polskich prokuratur i sądów z Prokuraturą Europejską, doprecyzowuje ponadto, że powoływanie i odwoływanie dyrektorów i zastępców dyrektora departamentu lub biura Prokuratury Krajowej oraz naczelnika Wydziału Spraw Wewnętrznych PK należeć ma do wyłącznej kompetencji Prokuratora Krajowego. Po przeprowadzeniu II czytania projekt skierowano ponownie do Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, która przedstawiła dodatkowe sprawozdanie.
Pierwsze czytanie
Sejm przeprowadził I czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw. Projekt zakłada wprowadzenie szeregu nowych rozwiązań do istniejącego systemu. Wśród proponowanych zmian są m.in. umożliwienie powrotu do dotychczasowej rodziny zastępczej, rodzinnego domu dziecka, placówki opiekuńczo-wychowawczej albo regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej osoby, która opuściła już te formy pieczy i rozpoczęła proces usamodzielniania, jednak z różnych powodów chciałaby wrócić do pieczy zastępczej, wprowadzenie rejestru elektronicznego obejmującego m.in. wykazy dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej, osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, osób posiadających pozytywną lub negatywną wstępną kwalifikację do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, kandydatów zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, rodzin zastępczych, rodzinnych domów dziecka, placówek opiekuńczo-wychowawczych, regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych oraz interwencyjnych ośrodków preadopcyjnych oraz osób usamodzielnianych. Podwyższona zostanie także wysokość wynagrodzenia rodzin zastępczych zawodowych oraz prowadzących rodzinne domy dziecka, wraz ze zmianami w zakresie jego waloryzacji. Zmiany dotyczyć będą także procedur adopcyjnych. Przewidują one m.in. wprowadzenie systemu teleinformatycznego służącego do prowadzenia procedur dotyczących spraw z zakresu przysposobienia dziecka, co usprawni funkcjonowanie ośrodków adopcyjnych. Projekt został skierowany do dalszych prac w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny.
Wybór członków Rady Mediów Narodowych
Sejm wybrał do składu RMN kolejnej kadencji Piotra Babinetza, Krzysztofa Czabańskiego i Joannę Lichocką.
Zmiana Regulaminu Sejmu
Posłowie podjęli uchwałę w sprawie zmiany Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Zmiana pozwoli na zwoływanie posiedzeń Sejmu oraz komisji lub podkomisji z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej umożliwiających porozumiewanie się na odległość (tzw. posiedzeń zdalnych) także w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego.
Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa i absolutorium dla Rady Ministrów
Sejm zapoznał się ze sprawozdaniem Komisji Finansów Publicznych w sprawie sprawozdania z wykonania budżetu państwa za rok 2021 wraz z przedstawioną przez Najwyższą Izbę Kontroli analizą wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej w 2021 r. Izba w głosowaniu podjęła uchwałę, w której przyjęła sprawozdanie oraz udzieliła Radzie Ministrów absolutorium za miniony rok. Sejm jednocześnie zwrócił uwagę na nieprawidłowości w wykonaniu budżetu państwa w części dotyczącej Najwyższej Izby Kontroli oraz zwrócił się do innych dysponentów poszczególnych części budżetowych o podjęcie działań mających na celu usunięcie nieprawidłowości wskazanych przez NIK.
Pozostałe uchwały Sejmu
Izba zapoznała się ze sprawozdaniem Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z działalności w 2021 roku oraz Informacją o podstawowych problemach radiofonii i telewizji w 2021 r., przedstawionymi przez przewodniczącego Rady Witolda Kołodziejskiego oraz z informacją o działalności Rady Mediów Narodowych w 2021 r., przedstawioną przez przewodniczącego Rady Krzysztofa Czabańskiego. W głosowaniu Sejm podjął uchwały o przyjęciu sprawozdania KRRiT oraz informacji o działalności RMN.
Posłowie wybrali też patronów nadchodzącego roku. Izba podjęła uchwały o ustanowieniu 2023 Rokiem: Wojciecha Korfantego, Pawła Edmunda Strzeleckiego, Aleksandra Fredry, Aleksandry Piłsudskiej, Maurycego Mochnackiego, Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej i Jerzego Nowosielskiego.
Posłowie podjęli także okolicznościowe uchwały: ws. uczczenia Marii Mireckiej-Loryś – niezłomnej bohaterki niepodległego państwa polskiego; ws. upamiętnienia setnej rocznicy utworzenia Związku Polaków w Niemczech; ws. uczczenia wynalazcy Jana Szczepanika w 150. rocznicę urodzin oraz ws. upamiętnienia Mirona Białoszewskiego w 100. rocznicę urodzin.
Sejm podjął ponadto uchwałę w sprawie nawiązania i wzmocnienia współpracy między samorządami terytorialnymi Polski i Ukrainy.
Informacja bieżąca i pytania w sprawach bieżących
Przedstawiona podczas 59. posiedzenia Sejmu informacja bieżąca dotyczyła zagrożenia bezpieczeństwa finansowego i energetycznego polskich rodzin. O informację wniósł Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.
Pytania w sprawach bieżących dotyczyły m.in. stanu bezpieczeństwa na granicy polsko-białoruskiej oraz realizacji zapory; sytuacji stomików po dokonaniu przez Ministerstwo Zdrowia zmian w wykazie wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie; wzrostu cen węgla, gazu, biomasy i uprawnień do emisji oraz związanych z tym problemów wielu elektrociepłowni i ciepłowni zlokalizowanych w małych i średnich miastach w Polsce; korytarzy transportowych dla towarów rolno-spożywczych z Ukrainy oraz funkcjonowania sytemu e-Toll.
Pozostałe informacje i sprawozdania przedstawione Sejmowi
Izba przyjęła przedstawione przez Prezesa Rady Ministrów dokumenty: Informację o poręczeniach i gwarancjach udzielonych w 2021 r. przez Skarb Państwa, niektóre osoby prawne oraz Bank Gospodarstwa Krajowego oraz Informację o realizacji ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych. Stan na 31 grudnia 2021 r.
Sejm odrzucił Sprawozdanie z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 2021 roku, przedstawione przez prezesa Izby Mariana Banasia.
Sejm zapoznał się także ze Sprawozdaniem z działalności Narodowego Banku Polskiego w 2021 r., przedstawionym przez prezesa NBP Adama Glapińskiego.
Posłowie wysłuchali ponadto Informacji o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w roku 2021, przedstawionej przez RPO Marcina Wiącka.
