Sejm podczas 62 posiedzenia (28 i 29 września) uchwalił przepisy łagodzące skutki wzrostu cen energii, znowelizował przepisy dotyczące wspierania termomodernizacji, zdecydował także o przedłużeniu kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego. Posłowie rozpoczęli także prace nad przepisami wzmacniającymi ochronę konsumentów. Izba potępiła także pseudoreferenda organizowane przez Rosję na okupowanych terenach Ukrainy i wezwała do podjęcia działań zmierzających do zaprzestania wydawania wiz obywatelom Federacji Rosyjskiej. Posłowie chwilą ciszy uczcili pamięć zmarłych Franciszka Pieczki – aktora teatralnego i filmowego oraz Mieczysława Gila – działacza „Solidarności”, posła X i I kadencji, senatora VIII kadencji.
Uchwalone ustawy
Łagodzenie skutków wzrostu cen prądu jest celem ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej. Na mocy jej przepisów w 2023 r. ceny energii elektrycznej oraz stawki opłat dystrybucyjnych dla gospodarstw domowych pozostaną na poziomie z 2022 r. do wysokości ustawowych limitów. Niezmieniona cena obowiązywać będzie co do zasady w ramach limitu 2 tys. kWh rocznie. W przypadku gospodarstw domowych, w których zamieszkuje osoba z niepełnosprawnością, limit wyniesie 2,6 tys. kWh rocznie, natomiast gospodarstwa domowe, zamieszkiwane przez posiadaczy Karty Dużej Rodziny oraz osoby prowadzące gospodarstwa rolne obowiązywać będzie limit w wysokości 3 tys. kWh rocznie. Każda kolejna kWh ponad wskazane limity będzie rozliczana według aktualnych cen i stawek obowiązujących w taryfie dostawcy.
Gospodarstwa domowe wykorzystujące prąd do ogrzewania (dotyczy to również pomp ciepła), otrzymają jednorazowy dodatek elektryczny w wysokości 1 tys. zł (1,5 tys. zł w przypadku zużycia rocznego powyżej 5 MWh). Warunkiem otrzymania dodatku będzie wpis lub zgłoszenie do centralnej ewidencji emisyjności budynków.
Z tytułu zamrożenia cen dostawcy energii elektrycznej otrzymają rekompensaty wartości różnicy między ceną prądu obowiązującą w 2023 r. a ceną płaconą przez odbiorców.
Ustawa wprowadza także instrumenty zachęcające do zmniejszenia zużycia energii elektrycznej. Gospodarstwa domowe, które w okresie od 1 października 2022 r. do 31 grudnia 2023 r. zużyją nie więcej niż 90% prądu w stosunku do tego samego okresu w latach 2021-2022, w 2024 r. otrzymają upust o równowartości 10% opłat za ten okres. Ponadto kierownicy jednostek sektora publicznego zostaną zobowiązani do podjęcia działań, które spowodują zmniejszenie zużycia prądu (np. w roku 2023 zużycie to powinno być mniejsze o 10% w stosunku do zużycia w roku 2022).
Ustawa o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz ustawy o odnawialnych źródłach energii znosi obowiązek sprzedaży energii elektrycznej poprzez giełdę energii (tzw. obligo giełdowe). Decyzja o wyborze formy obrotu energią należeć będzie do uczestników rynku. Jak napisano w uzasadnieniu, rozwiązanie to pozwoli na optymalizację kosztów po stronie przedsiębiorstw energetycznych, a w konsekwencji przyczyni się do uzyskania przez odbiorców końcowych dostępu do tańszych ofert sprzedaży prądu. W ustawie zaostrzono także kary za stosowanie przez przedsiębiorstwa energetyczne praktyk niedozwolonych polegających m.in. na manipulacji rynkowej.
Ustawa o zasadach realizacji programów wsparcia przedsiębiorców w związku z sytuacją na rynku energii w latach 2022–2024 określa zasady udzielania przedsiębiorcom pomocy publicznej w warunkach wzrostu cen energii elektrycznej i gazu ziemnego. Zgodnie z uchwalonymi przepisami pomoc ta będzie udzielana w formie programów rządowych, a jej adresatami będą grupy przedsiębiorców, ponoszących dodatkowe koszty wynikające ze wzrostu cen. Pomoc będzie przyznawana na wniosek przedsiębiorcy. Do 30 kwietnia 2023 r. zawieszony będzie także zakaz stosowania w celach opałowych i wprowadzania do obrotu węgla brunatnego. Ustawa została rozpatrzona w trybie pilnym.
Ustawa o zmianie niektórych ustaw wspierających poprawę warunków mieszkaniowych wdraża rozwiązania Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności dotyczące termomodernizacji. Jej celem jest m.in. zwiększenie skali przedsięwzięć termomodernizacyjnych, zwiększenie produkcji energii z odnawialnych źródeł (OZE) i jej wykorzystanie w sektorze mieszkaniowym, zmniejszenie emisyjności tego sektora oraz zmniejszenie zapotrzebowania na energię w wielorodzinnych budynkach mieszkalnych. Ustawa wprowadza zmiany w systemie wspierania termomodernizacji, przewidując m.in. wprowadzenie grantu termomodernizacyjnego o równowartości 10% kosztów inwestycji, co ułatwi przeprowadzanie kompleksowych zmian zmierzających do ograniczenia zużycia energii. Grant przysługiwać będzie inwestorom, którzy uzyskali premię termomodernizacyjną na obecnych zasadach. Dodatkowe środki będą mogły zostać przyznane także gminom bądź spółkom z udziałem gmin w przypadku termomodernizacji budynków z mieszkaniami komunalnymi. Pomoc będzie przyznawana w postaci premii w wysokości 50% kosztów przedsięwzięcia (w przypadku remontu zabytków lub rewitalizacji – w wysokości 60%). W przypadku zmiany źródła ciepła (np. na scentralizowane lub pochodzące z odnawialnego źródła energii) dodatkowo przysługiwać będzie grant w wysokości 30% kosztów inwestycji. Ustawa wprowadza także nowy instrument wsparcia dla właścicieli lub zarządców budynków wielorodzinnych: grant OZE. Wyniesie on 50% kosztów zakupu, montażu lub budowy nowej instalacji odnawialnego źródła energii lub też modernizacji instalacji OZE, która spowoduje wzrost jej mocy o co najmniej 25%. Ustawa przewiduje także zwiększenie wsparcia dla budownictwa socjalnego i komunalnego.
Ustawa o przedłużeniu kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego stanowi, że kadencja rad gmin, rad powiatów oraz sejmików województw, rad dzielnic miasta stołecznego Warszawy oraz wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, która upływa w 2023 r., ulega przedłużeniu do dnia 30 kwietnia 2024 r. Sejm znowelizował ponadto przepis Kodeksu wyborczego dotyczący ustalania liczby radnych wybieranych do każdej z rad. Będzie ona określana na podstawie liczby mieszkańców obszaru działania danej rady według stanu na koniec kwartału poprzedzającego półroczny okres przed upływem kadencji. Obecnie podstawą jest stan na koniec roku poprzedzającego rok wyborów. Jak napisano w uzasadnieniu poselskiego projektu ustawy, potrzeba jej uchwalenia wynikała ze skumulowania dat wyborów samorządowych i parlamentarnych w 2023 r. Zdaniem wnioskodawców taka sytuacja byłaby niepożądana „z przyczyn organizacyjnych oraz profrekwencyjnych”.
Zwiększenie efektywności postępowań dotyczących nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych (tzw. zatorów płatniczych) jest celem ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych oraz ustawy o finansach publicznych. Uproszczony i doprecyzowany będzie obowiązek sprawozdawczy dotyczący praktyk płatniczych – nie będą one musiały ujmować m.in. świadczeń z transakcji handlowych dotyczących działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, świadczeń przeterminowanych oraz świadczeń pomiędzy spółkami w ramach jednej grupy kapitałowej. Uelastycznione zostaną zasady karania w postępowaniach w sprawach dotyczących nadmiernych opóźnień w transakcjach handlowych prowadzonych przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Prezes UOKiK będzie mógł także wystąpić do przedsiębiorcy o wyjaśnienia bez konieczności wszczynania postępowania.
Ustawa o zmianie ustawy o nawozach i nawożeniu ma na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej. Uchwalone przepisy dotyczą przede wszystkim produktów nawozowych objętych ustawodawstwem Unii Europejskiej. Ustawa m.in. dostosowuje dotychczasowe kompetencje polskich organów do obowiązków wynikających z nowych przepisów unijnych. Wprowadzono także nowe brzmienie definicji krajowych nawozów i środków wspomagających uprawę roślin, w celu ich jednoznacznego odróżnienia od produktów objętych prawem UE. Ustawa wprowadza również nową kategorię produktów: nawozowe produkty mikrobiologiczne. Jak napisano w uzasadnieniu projektu, produkty te mogą być dla rolników alternatywą wobec zakupu nawozów mineralnych w związku z ich wysokimi cenami i ograniczoną dostępnością.
Ustawa o zmianie ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, ustawy o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 oraz ustawy o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz niektórych innych ustaw przedłuża pierwszą kadencję Komisji Ewaluacji Nauki do dnia 31 marca 2023 r. (według dotychczasowych przepisów trwa ona do 31 grudnia 2022 r.). Ustawa przewiduje ponadto m.in., że dotacje przyznane na inwestycje związane m.in. z kształceniem i działalnością naukową oraz służące potrzebom badań naukowych lub prac rozwojowych, których nie wykorzystano w latach 2020-2022, pozostaną w dyspozycji podmiotów, którym zostały przyznane, także w 2023 r.
Ustawa o ratyfikacji Porozumienia między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Austrii o wygaśnięciu skutków prawnych artykułu 11 ustęp 3 Umowy między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Austrii w sprawie popierania i ochrony inwestycji, sporządzonej w Wiedniu 24 listopada 1988 r. dotyczy zakończenia obowiązywania przepisu umowy, którego zgodność z prawem UE kwestionowana jest przez Komisję Europejską.
Ustawa o wypowiedzeniu Porozumienia między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Ludową Republiką Angoli o przyjaźni i współpracy, podpisanego w Luandzie 4 grudnia 1978 r. dotyczy umowy, która w praktyce nie jest wykonywana, a niektóre jej postanowienia budzą wątpliwości co do zgodności z Konstytucją RP.
Ustawa o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Gruzją ws. eliminowania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu oraz zapobiegania uchylaniu się i unikaniu opodatkowania, podpisanej w Tbilisi 7 lipca 2021 r. dotyczy umowy, która zastąpi obecnie obowiązujący dokument. Jak napisano w uzasadnieniu projektu, aktualna umowa nie spełnia najnowszych standardów w zakresie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz nie odpowiada w pełni obecnym priorytetom polityki podatkowej Polski, nakierowanym na uszczelnienie systemu podatkowego.
Ustawa o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Indii o wzajemnej pomocy prawnej w sprawach karnych, podpisanej w Nowym Delhi 25 kwietnia 2022 r. dotyczy materii, która dotąd nie była uregulowana w umowie między obu państwami.
Stanowisko Senatu
Sejm przyjął poprawki Senatu o charakterze legislacyjnym i doprecyzowującym do ustawy o zmianie ustawy o wyrobie napojów spirytusowych oraz o rejestracji i ochronie oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych oraz niektórych innych ustaw.
Drugie czytanie
Izba przeprowadziła II czytanie rządowego projektu ustawy o wypowiedzeniu Traktatu Karty Energetycznej oraz Protokołu Karty Energetycznej dotyczącego efektywności energetycznej i odnośnych aspektów ochrony środowiska, sporządzonych w Lizbonie dnia 17 grudnia 1994 r. Jak stwierdzono w uzasadnieniu projektu, potrzeba wypowiedzenia Traktatu wynika ze sprzeczności jednego z jego artykułów z prawem Unii Europejskiej. Zakwestionowany przepis umożliwia inwestorom z państw członkowskich UE będących stronami Traktatu pozywanie innych jego państw-stron, należących do UE.
Pierwsze czytania
Posłowie rozpoczęli prace nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw. Projekt wykonuje prawo UE (tzw. dyrektywę Omnibus) i zawiera rozwiązania mające na celu wzmocnienie ochrony konsumentów podczas zawierania umów poza lokalem przedsiębiorstwa (np. w trakcie pokazów połączonych ze sprzedażą produktów lub usług).
Termin odstąpienia od umów zawartych podczas niezapowiedzianej wizyty w domu konsumenta lub w trakcie wycieczki będzie wydłużony do 30 dni. Zakazane będzie zawieranie umów z konsumentami dotyczących usług finansowych podczas pokazu lub wycieczki. Wprowadzony zostanie ponadto zakaz przyjmowania płatności przed upływem terminu do odstąpienia od umowy, który wynosi 14 dni lub 30 dni.
W projekcie przewidziano także doprecyzowanie zasad informowania przez sprzedawców o obniżkach cen. Oprócz informacji o obniżonej cenie sprzedawca towaru lub usługi będzie musiał przedstawić również informację o najniższej cenie tego towaru lub usługi w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki.
Projekt zakłada także m.in. poszerzenie obowiązków informacyjnych nałożonych na podmioty prowadzące internetowe platformy handlowe. Ich użytkownicy będą w przejrzysty sposób informowani np. o tym, czy zawierają umowę kupna z przedsiębiorcą, a w konsekwencji, czy przysługuje im ochrona przynależna konsumentom. Ponadto przedsiębiorcy zapewniający dostęp do recenzji produktów i usług publikowanych przez użytkowników serwisu będą musieli poinformować o sposobie ich weryfikacji.
Projekt został skierowany do Komisji Gospodarki i Rozwoju.
Sejm przeprowadził I czytanie rządowego projektu ustawy o Instytucie Rozwoju Języka Polskiego im. świętego Maksymiliana Marii Kolbego. Wśród zadań nowej instytucji w uzasadnieniu wskazano m.in. wspieranie kultywowania polskiej tradycji i wartości języka polskiego, promocję języka polskiego jako języka ojczystego wśród Polonii i Polaków zamieszkałych za granicą, a także upowszechnianie języka polskiego jako języka obcego. Instytut będzie m.in. ustanawiał i finansował przedsięwzięcia na rzecz wspierania języka polskiego za granicą oraz nieodpłatnie użyczał nieruchomości zakupionych przez Instytut i przeznaczonych na realizację jego zadań. Projekt został skierowany do dalszych prac w Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży.
Uchwały Sejmu
Sejm podjął uchwałę w sprawie potępienia nielegalnych referendów przeprowadzonych przez władze rosyjskie na okupowanych terenach Ukrainy oraz podjęcia działań zmierzających do zaprzestania wydawania wiz obywatelom Federacji Rosyjskiej.
Izba podjęła także trzy uchwały okolicznościowe: w sprawie upamiętnienia 80. rocznicy pierwszych eksperymentów medycznych w niemieckim obozie koncentracyjnym Ravensbrück, w sprawie upamiętnienia setnej rocznicy utworzenia w Wolnym Mieście Gdańsku Klubu Sportowego Gedania oraz w sprawie uczczenia Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury w 90. rocznicę zwycięstwa w zawodach lotniczych Challenge i w 90. rocznicę śmierci.
Sejm podjął ponadto uchwałę w sprawie wyrażenia zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posła Grzegorza Brauna. Izba dokonała też zmian w składach osobowych komisji sejmowych.
Informacja bieżąca i pytania w sprawach bieżących
Izba zapoznała się z informacją bieżącą na temat konsekwencji podwyżki cen energii elektrycznej, gazu i węgla dla osób prywatnych, samorządów, przedsiębiorców oraz szkół, placówek kultury i ochrony zdrowia. O przedstawienie informacji wniósł Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.
Pytania bieżące posłów, na które odpowiedzi udzielali przedstawiciele rządu, dotyczyły m.in. realizacji wypłat tzw. 14. emerytury, rozporządzenia Ministra Spraw Zagranicznych ws. wydawania wiz krajowych cudzoziemcom przebywającym na terytorium RP, wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego przepisu różnicującego prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną ze względu na moment powstania niepełnosprawności, trudnej sytuacji rolników i przedsiębiorców w związku z brakiem węgla, stanu psychiatrii dziecięcej i objęcia refundacją leku na SMA wszystkich dzieci w Polsce wg wskazań lekarzy.
Informacja o stanie bezpieczeństwa ruchu drogowego
Izba zapoznała się z dokumentem pt. „Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz działania realizowane w tym zakresie w 2021 r.” wraz ze stanowiskiem Komisji Infrastruktury.
