Podczas 70. posiedzenia (11-13 stycznia) Sejm m.in. znowelizował ustawę o Sądzie Najwyższym, znowelizował przepisy dotyczące zapobiegania i przemocy domowej i jej zwalczania, a także zdecydował o zmianie zasad waloryzacji emerytur rolniczych, zrównując ich wysokość z emeryturami wypłacanymi przez ZUS. Posłowie rozpoczęli także prace nad projektem nowelizacji Kodeksu wyborczego, mającym pomóc w zwiększeniu frekwencji w wyborach oraz projektem ustawy o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta. Izba podjęła też uchwałę ustanawiającą 2 października Narodowym Dniem Pamięci Ofiar Niemieckiej Zbrodni Pomorskiej 1939 r.
Uchwalone ustawy
Ustawa o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw ma na celu, jak napisano w uzasadnieniu poselskiego projektu, „dokonanie niezbędnych zmian w organizacji SN oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego, związanych z przypisaniem NSA zadań związanych ze sprawowaniem funkcji sądu dyscyplinarnego dla sędziów Sądu Najwyższego oraz sędziów sądów powszechnych i sędziów sądów wojskowych”. Ustawa doprecyzowuje także zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów SN oraz sędziów sądów powszechnych, wojskowych i administracyjnych, „w celu usunięcia ewentualnych wątpliwości dotyczących stosowania przepisów wprowadzonych ustawą z 9 czerwca 2022 r.”. Ustawa ma wyeliminować potencjalne wątpliwości związane z wykonaniem przez Polskę zobowiązań wynikających z decyzji ws. zatwierdzenia oceny planu odbudowy i zwiększania odporności dla Polski, na mocy której zatwierdzony został tzw. Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO). Ustawa ustanawia również właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego jako sądu dyscyplinarnego sędziów sądów powszechnych, sędziów sądów wojskowych oraz sędziów Sądu Najwyższego. Ustawa doprecyzowuje także przepisy obejmujące procedurę tzw. testu niezależności i bezstronności sędziego w odniesieniu do sędziów SN, sądów powszechnych, wojskowych i administracyjnych. Wnioski w sprawach o przeprowadzenie testu rozpatrywać będzie NSA. Uchwalone przepisy doprecyzowują ponadto, że treść orzeczenia sądowego, również w zakresie obejmującym możliwe naruszenie przepisów dotyczących „testu niezależności i bezstronności”, nie może stanowić podstawy do przypisania sędziemu popełnienia przewinienia dyscyplinarnego.
Ustawa o rejestracji i ochronie nazw pochodzenia, oznaczeń geograficznych oraz gwarantowanych tradycyjnych specjalności produktów rolnych i środków spożywczych, win lub napojów spirytusowych oraz o produktach tradycyjnych ma na celu zebranie w jednym akcie prawnym regulacji dotyczących powyższych zagadnień. Uchwalone przepisy pozwolą na lepszą kontrolę i egzekwowanie ochrony przysługującej zarejestrowanym w Unii Europejskiej nazwom produktów i napojów. Nowe przepisy określą m.in. zadania oraz właściwość organów i jednostek organizacyjnych w zakresie kontroli i certyfikacji artykułów rolno-spożywczych. Powołana także zostanie Rada do Spraw Oznaczeń Geograficznych i Gwarantowanych Tradycyjnych Specjalności, która będzie opiniować wnioski o rejestrację i cofniecie rejestracji, wnioski o zatwierdzenie zmiany w specyfikacji produktu, a także sprzeciwy krajowe do wniosków o rejestrację.
Ustawa o badaniach klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi wykonuje prawo UE. Uchwalone przepisy przewidują, że za wydawanie pozwoleń na prowadzenie badań klinicznych i ich cofnięcie, a także ich istotną zmianę czy zawieszenie odpowiadać będzie Prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Ustawa określa także system oceny etycznej badań klinicznych produktów leczniczych i sposób jej przeprowadzania przez komisje bioetyczne oraz reguluje zasady finansowania świadczeń opieki zdrowotnej związanych z badaniami klinicznymi. Celem ustawy jest zwiększenie konkurencyjności Polski jako miejsca prowadzenia badań klinicznych. Do ich prowadzenia w naszym kraju zachęcić mają m.in. modyfikacja i ujednolicenie systemu opłat oraz ich atrakcyjna wysokość, a także zwiększenie przejrzystości zasad finansowania świadczeń oferowanych pacjentom uczestniczącym w badaniach. Ustawa przewiduje także utworzenie Funduszu Kompensacyjnego Badań Klinicznych, który ma gwarantować rekompensaty za ewentualne szkody zdrowotne lub śmierć uczestnika badania.
Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw wprowadza kompleksowe rozwiązania zwiększające skuteczność przeciwdziałania przemocy domowej oraz podnoszące bezpieczeństwo i wzmacniające ochronę osób zagrożonych i doznających przemocy. Ustawa zastępuje pojęcie „przemocy w rodzinie” określeniem „przemoc domowa” (także w tytule nowelizowanego aktu prawnego), co ma podkreślić, że ten rodzaj przemocy występuje nie tylko w rodzinach. Definicja przemocy domowej zostanie rozszerzona o przemoc ekonomiczną – obecnie katalog jej rodzajów obejmuje przemoc fizyczną, psychiczną i seksualną. Nową formą przemocy opisaną w projekcie są „zachowania, które mogą wzbudzić w osobie doznającej przemocy poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia”, w tym podejmowane za pomocą internetu. Definicja „członka rodziny” zastąpiona zostanie definicjami „osoby doznającej przemocy domowej” oraz „osoby stosującej przemoc domową”, a przepisy ustawy obejmą nowe kategorie osób: byłych partnerów, którzy nie zamieszkują razem oraz dzieci będące świadkami przemocy domowej.
Ustawa o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników ma na celu m.in. zmianę sposobu waloryzacji rolniczych świadczeń emerytalno-rentowych poprzez powiązanie wysokości emerytury podstawowej z kwotą w wysokości 90 proc. najniższej emerytury określonej w przepisach emerytalnych. Uchwalone przepisy doprowadzą do faktycznego zrównania emerytury z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) z emeryturą z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Zmieni się także sposób waloryzacji emerytur z KRUS – będzie ona dokonywana analogicznie do waloryzacji świadczeń z ZUS. Nowelizacja umożliwi także uzyskiwanie dodatków do emerytur rolniczych, dzięki mechanizmowi rekompensującemu opłacanie podwójnej oraz dodatkowej składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe z tytułu prowadzenia dodatkowo pozarolniczej działalności gospodarczej oraz prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach rolnych o powierzchni powyżej 50 ha.
Ustawa o zmianie ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu podnosi skuteczność stosowania przepisów UE dotyczących zatwierdzania programów operacyjnych i przyznawania pomocy unijnej dla organizacji producentów w sektorze owoców i warzyw, a także wzmacnia nadzór Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa nad przyznawaniem i wykorzystaniem pomocy. Ustawa wprowadza m.in. sposób określania wysokości wsparcia za produkty wycofywane z rynku – będzie ona niższa od aktualnych cen rynkowych, co ma zapobiegać nieuzasadnionemu korzystaniu z tego działania. Ustawa wskazuje także sposób ustalania rocznego pułapu pomocy na dofinansowanie funduszu operacyjnego dla organizacji producentów owoców i warzyw.
Sejm uchwalił także ustawę o ratyfikacji Protokołu zmieniającego Umowę między Rzecząpospolitą Polską a Baliwatem Guernsey w sprawie unikania podwójnego opodatkowania niektórych kategorii dochodów osób fizycznych, podpisaną w Londynie 8 października 2013 r., podpisanego w Londynie 19 maja 2022 r. Protokół zmieniający umowę ma na celu uszczelnienie systemu podatkowego poprzez wprowadzenie standardów ochrony w zakresie zapobiegania nadużyciom przepisów umów podatkowych, ukierunkowanych na zmniejszenie bądź uniknięcie opodatkowania.
Ustawa o zmianie ustawy o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących oraz niektórych innych ustaw ma na celu usprawnienie formalnoprawnej strony procesu inwestycyjnego związanego z budową w Polsce elektrowni jądrowych. Ustawa przewiduje m.in. rozszerzenie katalogu inwestycji towarzyszących budowie elektrowni jądrowych w szczególności o inwestycje niezbędne do prowadzenia badań środowiskowych i lokalizacyjnych na potrzeby budowy elektrowni i infrastruktury towarzyszącej. Nowelizacja doprecyzowuje ponadto przepisy dotyczące tzw. decyzji zasadniczej, tj. dokumentu wydawanego przez ministra właściwego ds. energii i będącego warunkiem ubiegania się przez inwestora o wydanie pozwolenia na budowę obiektu energetyki jądrowej lub na prace przygotowawcze.
Stanowiska Senatu
Sejm odrzucił uchwałę Senatu odrzucającą ustawę o Systemie Informacji Finansowej.
Posłowie odrzucili wszystkie poprawki do ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, regulującej m.in. kwestie pracy zdalnej.
Sejm przyjął część poprawek Senatu do ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Komisji ds. wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15 oraz niektórych innych ustaw.
Izba przyjęła część poprawek o charakterze legislacyjnym i doprecyzowującym do ustawy o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz niektórych innych ustaw. Ustawa wprowadza m.in. zmiany w postępowaniach awansowych.
Posłowie przyjęli część poprawek Senatu o charakterze legislacyjnym do ustawy o Funduszu Transformacji Województwa Śląskiego Spółce Akcyjnej. Tworzony na mocy ustawy Fundusz ma wspierać proces transformacji woj. śląskiego w okresie wygaszania działalności gospodarczej, w tym wydobycia węgla kamiennego.
Sejm przyjął poprawki Senatu do ustawy o zmianie ustawy o bezpieczeństwie morskim oraz niektórych innych ustaw. Przyjęte poprawki m.in. przyznają Skarbowi Państwa prawo pierwokupu udziałów albo akcji w spółce handlowej, która dysponuje prawami do nieruchomości położonej w granicach portu o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej.
Sejm przyjął część poprawek doprecyzowujących przepisy ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Ustawa wzmacnia ochronę osób doznających przemocy domowej.
Izba przyjęła także część poprawek Senatu do ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw. Jedna z poprawek umożliwia Urzędowi do Spraw Cudzoziemców korzystanie z bazy odcisków palców, które ukraińscy uchodźcy składają przy okazji wnioskowania o nadanie numeru PESEL.
Uchwały Sejmu
Sejm podjął uchwałę w sprawie stanu zdrowia byłego prezydenta Gruzji Micheila Saakaszwilego, a także ustanowił 2 października Narodowym Dniem Pamięci Ofiar Niemieckiej Zbrodni Pomorskiej 1939 r.
Izba dokonała ponadto zmian w składach osobowych komisji sejmowych.
Drugie czytanie
Izba przeprowadziła II czytanie poselskiego projektu ustawy o Państwowej Komisji do spraw badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2007-2022. Celem działania komisji ma być zbadanie i opisanie wpływów rosyjskich na działalność funkcjonariuszy publicznych oraz kadrę kierowniczą wyższego szczebla spółek Skarbu Państwa, jak i innych osób, które w istotny sposób (np. w sferze medialnej czy społecznej) wpływały na bezpieczeństwo wewnętrzne RP; wzruszenie wydanych decyzji administracyjnych, które zostały wydane wskutek wpływów rosyjskich na szkodę interesu RP oraz zastosowanie środków zaradczych, mających na celu ograniczenie dostępu do newralgicznych informacji, ważnych stanowisk, czy do broni osobom, które działały pod wpływem rosyjskim. Sejm odrzucił wniosek Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych o odrzucenie projektu, decydując tym samym o skierowaniu po ponownie do komisji.
Pierwsze czytania
Sejm rozpoczął prace legislacyjne nad projektem ustawy o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw. Jak napisano w uzasadnieniu, celem przedłożenia jest zwiększenie frekwencji wyborczej oraz poprawa transparentności i przejrzystości procesu wyborczego. Zgodnie z zaproponowanymi przepisami stały obwód głosowania obejmować będzie od 200 do 4000 mieszkańców. Obecnie przepisy wskazują że obwód taki powinien obejmować od 500 do 4000 mieszkańców. Możliwy będzie także podział stałego obwodu głosowania (z urzędu, na wniosek grupy liczącej co najmniej 5 proc. wyborców ujętych w stałym rejestrze lub też na wniosek wójta burmistrza albo prezydenta miasta), jeżeli na obszarze nowo tworzonego obwodu głosowania jest możliwość zorganizowania lokalu wyborczego. Wyborca z orzeczonym znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności oraz wyborca, który najpóźniej w dniu głosownia ukończy 60 lat, będzie uprawniony do skorzystania z bezpłatnego transportu do lokalu wyborczego w dniu głosowania, jeżeli w dniu wyborów na terenie gminy nie działa transport publiczny. W gminach wiejskich i miejsko-wiejskich, w których w dniu głosowania nie działa transport publiczny lub jeśli obsługiwany przez niego przystanek oddalony jest o ponad 1,5 km od lokalu wyborczego, wójt (burmistrz) będzie musiał zorganizować bezpłatną linię komunikacyjną, obsługującą wszystkie miejscowości, osiedla itp., w których mieszka co najmniej 5 wyborców.
Zmieniona zostanie także organizacja pracy obwodowych komisji wyborczych, np. czynności związane z ustaleniem wyników głosowania nie będą mogły być wykonywane oddzielnie przez grupy członków komisji lub przez pojedynczych jej członków. Przewidziano także m.in. rezygnację z podziału na obwodową komisję wyborczą ds. przeprowadzenia głosowania w obwodzie oraz obwodową komisję wyborczą ds. ustalenia wyników głosowania w obwodzie – obie czynności wykonywać będzie jedna komisja obwodowa.
Mężowie zaufania wyznaczeni do obwodowych komisji wyborczych będą otrzymywać dietę w wysokości 50 proc. zryczałtowanej diety członków komisji, pod warunkiem że obserwowali głosowanie przez co najmniej 5 godzin, a także obserwowali cały przebieg ustalania wyników głosowania do momentu przekazania protokołu głosowania.
W skład okręgowych i rejonowych komisji wyborczych wchodzić będzie od 4 do 10 członków powołanych spośród osób mających wykształcenie wyższe prawnicze oraz dających rękojmię należytego pełnienia tej funkcji oraz z urzędu, jako jej przewodniczący, komisarz wyborczy. Dotychczas członkowie tych komisji musieli być sędziami. Projekt został skierowany do rozpatrzenia przez Komisję Nadzwyczajną do spraw zmian w kodyfikacjach.
Sejm rozpoczął prace nad rządowym projektem ustawy o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta. Jak wskazano w uzasadnieniu, celem przepisów jest wdrożenie rozwiązań prawno-organizacyjnych, które w sposób kompleksowy i skoordynowany będą realizowały priorytety polityki zdrowotnej w obszarze jakości. Ustawa ma uregulować w szczególności zagadnienia autoryzacji, wewnętrznego systemu zarządzania jakością i bezpieczeństwem, akredytacji, systemu świadczeń kompensacyjnych oraz rejestrów medycznych. Proponowane przepisy mają pozwolić na poprawę skuteczności diagnostyki i leczenia przez systematyczną ocenę klinicznych wskaźników jakości, pomóc w stałym udoskonalaniu praktyki klinicznej przez prowadzenie rejestrów medycznych, a także poprawić bezpieczeństwo i satysfakcję pacjenta przez rejestrowanie i monitorowanie zdarzeń niepożądanych. Dzięki systematycznej ocenie jakości świadczeń możliwa będzie porównywalność podmiotów, a także stworzenie mechanizmów umożliwiających ich finansowe motywowanie do podnoszenia jakości. Wprowadzony zostanie m.in. wymóg obligatoryjnej autoryzacji dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą, udzielających świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Autoryzację wydawać będzie Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia na okres 5 lat. Niezależnie od faktu korzystania ze środków publicznych, podmioty wykonujące działalność leczniczą będą musiały prowadzić wewnętrzny system zarządzania jakością i bezpieczeństwem (system monitorowania zdarzeń niepożądanych).
Ustawa wprowadzi ponadto dwuinstancyjny, pozasądowy system przyznawania świadczeń kompensacyjnych, tj. rekompensat za szkody z tytułu zdarzeń medycznych. Będzie on obsługiwany przez Rzecznika Praw Pacjenta. W jego ramach powołany zostanie Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych, a wysokość świadczenia kompensacyjnego z tytułu jednego zdarzenia medycznego ma wynieść od 2 tys. zł do 200 tys. zł. Projekt został skierowany do dalszych prac w Komisji Zdrowia.
Izba przeprowadziła I czytanie rządowego projekt ustawy – Prawo komunikacji elektronicznej oraz rządowego projektu ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo komunikacji elektronicznej. Oba projekty zostały skierowane do Komisji Cyfryzacji, Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii. Nowe Prawo komunikacji elektronicznej zastąpi dotychczas obowiązującą ustawę – Prawo telekomunikacyjne i kompleksowo ureguluje m.in. kwestie wykonywania działalności polegającej na zapewnieniu komunikacji elektronicznej, regulowania rynków komunikacji elektronicznej, warunki gospodarowania częstotliwościami, zasobami orbitalnymi oraz zasobami numeracji, a także prawa i obowiązki użytkowników, zasady przetwarzania danych telekomunikacyjnych i ochrony tajemnicy komunikacji elektronicznej. Ustawa wzmacnia także ochronę praw użytkowników końcowych, w szczególności przez wprowadzenie nowych obowiązków informacyjnych oraz zwiększenie uprawnień dotyczących zawierania umowy i jej rozwiązywania. Projekt przewiduje m.in., że abonenci usług przedpłaconych (tzw. prepaid) po wygaśnięciu ważności konta będą otrzymywać zwrot pozostałych na koncie środków z doładowań, z kolei w przypadku przedterminowego rozwiązania umowy, znacząco ograniczona zostanie wysokość roszczeń odszkodowawczych, stosowanych przez dostawców usług wobec abonentów. Projekt przewiduje także ustalenie kolejności kanałów programów telewizyjnych, tak aby na pięciu pierwszych miejscach znalazłyby się kanały telewizji publicznej (ogólnokrajowe programy ogólnotematyczne I i II, programy regionalne, wyspecjalizowany program informacyjno-publicystyczny oraz program o tematyce kulturalnoartystycznej). Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji w drodze rozporządzenia ogłosi listę 30 programów objętych obowiązkiem transmisji (poza programami TVP).
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw wykonuje prawo UE w zakresie jurysdykcji, uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich, a także w sprawach związanych z odpowiedzialnością rodzicielską oraz uprowadzeniem dziecka za granicę. System tzw. automatycznej wykonalności zostanie rozszerzony na wszystkie orzeczenia, porozumienia i dokumenty urzędowe wydane we wszystkich sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej i w sprawach małżeńskich. Oznacza to, że dokumenty pochodzące z innych państw członkowskich UE będą podlegały w Polsce uznawaniu i wykonaniu bez potrzeby przeprowadzenia specjalnego postępowania. Objęte zakresem rozporządzenia tytuły prawne pochodzące z Polski to wyłącznie orzeczenia sądów (m.in. innymi orzeczenia w sprawie o rozwód, separację, w sprawie o kontakty z dzieckiem, zarządzenie powrotu dziecka do państwa jego zwykłego pobytu). Natomiast w przypadku tytułów prawnych pochodzących z innych państw członkowskich UE będą to także tytuły wydane w trybie pozasądowym, np. zatwierdzone przez notariusza czy zawarte przed urzędnikiem stanu cywilnego. Projekt został skierowany do Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka.
Informacja bieżąca i pytania w sprawach bieżących
Informacja bieżąca, o której przedstawienie wniósł Klub Poselski Lewica, dotyczyła podwyżki cen biletów PKP Intercity oraz wysokich cen biletów dla pasażerów.
Pytania w sprawach bieżących dotyczyły m.in. wsparcia dla Śląska w ramach nowego programu na lata 2021 – 2027, zapowiedzi zwolnień nauczycieli oraz skali i braku realizacji podwyżek dla nauczycieli i pracowników szkół wyższych, marż na paliwo w 2022 r., importu zbóż z Ukrainy oraz szczegółów i powodów renacjonalizacji PKP Energetyka.
Pozostałe decyzje Sejmu
Sejm nie wyraził zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej: pos. Gabrieli Lenartowicz, pos. Arkadiusza Mularczyka, pos. Moniki Falej, pos. Sławomira Skwarka, pos. Tomasza Treli i pos. Przemysława Czarnka.
