Podczas 72. posiedzenia Sejmu (7-9 lutego) posłowie uchwalili przepisy ustalające cenę maksymalną gazu dla piekarni i cukierni, znowelizowali kodeks pracy m.in. wprowadzając nowe kategorie urlopów i zwolnień od pracy, a także znowelizowali ustawę dotyczącą lokalizacji elektrowni wiatrowych. Izba zakończyła także prace legislacyjne nad nowelizacją ustawy o Sądzie Najwyższym, rozpatrując stanowisko Senatu. Sejm chwilą ciszy uczcił pamięć zmarłych Aleksandra Krawczuka, posła I i II kadencji i Piotra Waśko, posła VI kadencji.
Uchwalone ustawy
Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw ma usprawnić działania dotyczące wszczęcia i prowadzenia egzekucji administracyjnej oraz zwiększyć jej efektywność. Ustawa przewiduje także wprowadzenie rozwiązań umożliwiających przymusowe dochodzenie należności związanych z podatkiem VAT, rozliczanym w procedurach szczególnych, w przypadku gdy miejscem zamieszkania lub siedziby podatnika jest inne państwo niż Polska i deklaracja została złożona w innym państwie. Usprawnione zostanie także korzystanie z Rejestru Należności Publicznoprawnych. Ustawa zawiera dodaną w trakcie prac legislacyjnych poprawkę zmieniającą ustawę o szczególnej ochronie niektórych odbiorców paliw gazowych w 2023 r. w związku z sytuacją na rynku gazu. Przyjęty przepis umożliwi piekarniom i cukierniom zakup gazu po obniżonej cenie w wysokości 200,17 zł za MWh.
Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw wykonuje przepisy UE dotyczące przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy oraz równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów. Ustawa m.in. wprowadza dodatkowe co najmniej 15-minutowe przerwy wliczane do czasu pracy (jedną, jeżeli dobowy wymiar pracy pracownika przekracza 9 godzin i dwie, jeżeli wymiar ten przekracza 16 godzin). Ustawa wprowadza także indywidualne prawo do urlopu rodzicielskiego. Ojcu wychowującemu dziecko będzie ono przysługiwało niezależnie od tego, czy matka w dniu porodu była zatrudniona (ubezpieczona). Wprowadzona zostanie także nieprzenoszalna część tego urlopu w wymiarze do 9 tygodni dla każdego z rodziców. Za cały okres urlopu rodzicielskiego dla obojga rodziców wprowadzony zostanie 70 proc. zasiłek macierzyński. Projekt przewiduje także nowe rodzaje urlopów i zwolnień od pracy: bezpłatny urlop opiekuńczy w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia krewnemu lub osobie zamieszkującej we wspólnym gospodarstwie domowym z poważnych względów medycznych (do 5 dni w roku kalendarzowym) oraz zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej, do wykorzystania w pilnych sprawach rodzinnych, z zachowaniem prawa do połowy wynagrodzenia (do 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym). Rozszerzona zostanie możliwość stosowania elastycznej organizacji pracy. Zmiany dotyczyć będą także umów o pracę. Pracownik, który wykonywał pracę przez co najmniej 6 miesięcy, raz w roku będzie miał prawo wystąpić o zmianę rodzaju umowy na umowę o pracę na czas nieokreślony lub o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy.
Ustawa o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw daje gminom narzędzie do określania kryteriów związanych z wyznaczaniem minimalnej odległości planowanej elektrowni wiatrowej od zabudowy mieszkalnej. Ustawa utrzymuje generalną zasadę, zgodnie z którą odległość nowej elektrowni wiatrowej od istniejącego budynku mieszkalnego nie może być mniejsza niż 10-krotność jej wysokości („zasada 10h”). Zasada ta może jednak zostać zmieniona przez gminę w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, przy czym minimalna odległości nowo budowanej elektrowni od zabudowań mieszkalnych i domów nie będzie mogła być mniejsza niż 700 m. Odległość minimalna będzie określana m.in. na podstawie wyników strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Inwestor będzie zobowiązany zaoferować co najmniej 10 proc. mocy zainstalowanej elektrowni wiatrowej mieszkańcom gminy, którzy staliby się tzw. prosumentami wirtualnymi. W ustawie całkowicie zniesiono zakaz budowy budynków mieszkalnych w pobliżu istniejących turbin wiatrowych.
Ustawa o zmianie ustawy o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych m.in. nakłada na podmioty publiczne obowiązek zapewnienia dostępności cyfrowej wszelkich treści publikowanych na stronach internetowych i w aplikacjach mobilnych. Dotyczy to także stron i aplikacji, których podmioty te nie są właścicielami. Przepisami ustawy objęte zostaną także multimedia pierwotnie nadawane na żywo, jeśli ich zapis będzie następnie udostępniony na stronie internetowej.
Ustawa o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia określa zasady, tryb przyznawania i wypłaty tego świadczenia członkom rodziny poległych funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Ochrony Państwa. Świadczenie będą mogły otrzymać również rodziny funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Marszałkowskiej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz żołnierzy zawodowych. Świadczenie przysługiwać będzie także rodzinom druhów OSP oraz ratowników górskich, których śmierć nastąpiła podczas realizowania działań ratowniczych prowadzonych w warunkach szczególnie zagrażających życiu lub zdrowiu. Ponadto uprawnione do jego otrzymania będą rodziny żołnierzy niezawodowych. Do pobierania świadczenia w wysokości 100 proc. przeciętnego miesięcznego uposażenia funkcjonariusza danej formacji albo żołnierza zawodowego uprawnieni będą małżonek zmarłego oraz jego dziecko, które stało się sierotą zupełną, natomiast w przypadku pozostałych dzieci i rodziców świadczenie wyniesie równowartość 50 proc. przeciętnego uposażenia.
Ustawa o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy o samorządzie województwa umożliwi powoływanie rad seniorów na szczeblu powiatowym i wojewódzkim. Obecnie mogą one działać na poziomie gminnym. W ustawie doprecyzowano, że rada gminy zobowiązana jest utworzyć radę seniorów na wniosek co najmniej 50 mieszkańców, którzy ukończyli 60 lat (w gminie powyżej 20 tys. mieszkańców – na wniosek co najmniej 100 mieszkańców, którzy ukończyli 60 lat). Rada powiatu będzie mogła utworzyć radę seniorów z własnej inicjatywy lub na wniosek zainteresowanych środowisk, natomiast będzie zobowiązana ją utworzyć na wniosek grupy mieszkańców, którzy ukończyli 60 lat (w liczbie co najmniej 150 w powiecie do 100 tys. mieszkańców i co najmniej 250 w powiecie powyżej 100 tys. mieszkańców). Analogiczne rozwiązanie dotyczyć będzie sejmików województw. Wojewódzkie rady seniorów będą tworzone na wniosek grupy co najmniej 500 (w województwach do 2 mln mieszkańców) albo co najmniej 800 mieszkańców, którzy ukończyli 60 lat (w województwach powyżej 2 mln mieszkańców).
Ustawa o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 tworzy podstawy prawne dla realizacji planu na najbliższe 5 lat. Konieczność uchwalenia nowej ustawy wynikała z przyjęcia nowego pakietu aktów prawnych Unii Europejskiej związanych z reformą wspólnej polityki rolnej. Większość wsparcia w jej ramach dostępna będzie w ramach Planu Strategicznego. Objęte nim interwencje finansowane będą przez Europejski Fundusz Rolniczy Gwarancji (EFRG) i Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz współfinansowanie z budżetów państw członkowskich.
Sejm uchwalił także ustawę o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi o współpracy prawnej w sprawach karnych, podpisanej w Abu Dhabi dnia 22 września 2022 r. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu, dotychczasowa współpraca w sprawach karnych, prowadzona w oparciu o zasadę wzajemności i przepisy Kodeksu postępowania karnego, była nieefektywna, stąd zaszła potrzeba zawarcia umowy między obu państwami.
Stanowiska Senatu
Sejm odrzucił poprawki Senatu do ustawy o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw.
Izba uwzględniła część poprawek Senatu do ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ogranicza wzrost cen ciepła systemowego do poziomu nie wyższego niż 40 proc. w stosunku do cen obowiązujących 30 września 2022 r.
Uchwały Sejmu
Sejm podjął uchwały: w sprawie upamiętnienia 160. rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego, w 550. rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika, w sprawie uczczenia 100. rocznicy urodzin Samuela Willenberga oraz w sprawie skazania Andrzeja Poczobuta przez sąd białoruski. Izba dokonała także zmian w składach osobowych komisji sejmowych.
Pierwsze czytania
Sejm rozpoczął prace nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw. Projekt ma celu wykonanie prawa UE, którego celem jest zwiększenie skuteczności egzekwowania unijnych reguł konkurencji na rynku wewnętrznym przez krajowe organy ds. konkurencji. Wśród proponowanych rozwiązań znalazło się wzmocnienie niezależności organu antymonopolowego w Polsce, czego wyrazem jest zawarty w projekcie ustawy przepis o wprowadzeniu pięcioletniej kadencji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wraz z zamkniętym katalogiem przesłanek, na podstawie będzie on mógł zostać odwołany przez Prezesa Rady Ministrów. Prezes UOKiK będzie mógł ponadto nakładać okresowe kary pieniężne na przedsiębiorców, którzy nie wykonują nałożonych na nich obowiązków i pozyskiwać informacje od osób fizycznych. Projekt doprecyzowuje także przepisy dotyczące nakładania kar na związki przedsiębiorców. Maksymalne kary za naruszenia, do których doszło w trakcie bądź w związku z kontrolą oraz wynikłe z niezastosowania się do decyzji Prezesa UOKiK zostaną określone jako procent obrotu, a nie jak obecnie kwotowo. Projekt został skierowany do Komisji Gospodarki i Rozwoju.
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw przewiduje podniesienie poziomu gwarancji procesowych dla dzieci będących podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym, a także zwiększenie kar za produkcję niektórych treści pornograficznych z udziałem małoletnich. W projekcie przewidziano m.in. zastąpienie nieprecyzyjnego pojęcia „nieletni” sformułowaniem „podejrzany lub oskarżony, który nie ukończył 18 lat”. Oskarżony, który nie ukończył 18 lat, będzie mógł uczestniczyć w rozprawie w obecności przedstawiciela ustawowego lub osoby, pod której pieczą pozostaje, a jeżeli udział tych osób nie jest możliwy – w obecności wyznaczonego przez sąd asystenta rodziny. Projekt wprowadza także obowiązek przeprowadzenia wywiadu środowiskowego w stosunku do każdego oskarżonego, który w chwili czynu nie ukończył 18 lat. Górna granica kary za produkcję treści pornograficznych zawierających wytworzony lub przetworzony wizerunek małoletniego zostanie podniesiona z 2 do 3 lat pozbawienia wolności. Projekt dostosowuje polskie prawo do przepisów UE. Sejm skierował projekt do Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka.
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw przewiduje zmiany w prawie spadkowym. Lepiej zabezpieczona zostanie sytuacja prawna spadkobierców, w szczególności osób małoletnich i całkowicie ubezwłasnowolnionych. Gdy przyjęcie lub odrzucenie spadku w imieniu dziecka albo osoby pozostającej pod opieką będzie wymagało zgody sądu, termin na złożenie oświadczenia w tej sprawie będzie ulegał zawieszeniu na czas trwania postępowania. Ponadto nie będzie wymagana zgoda sądu na odrzucenie spadku przez rodzica w imieniu dziecka, jeśli odrzucenie nastąpi za zgodą drugiego z rodziców i którykolwiek z rodziców odrzucił spadek, chyba że inny zstępny rodziców tego dziecka spadek przyjmie. Projekt ogranicza także krąg spadkobierców – wyłączeni od dziedziczenia zostaną dalsi zstępni dziadków spadkodawcy. Pozwoli to skrócić czas trwania postępowań i ograniczyć potrzebę poszukiwania przez sąd i wzywania na rozprawę dalszych krewnych spadkodawcy. Projekt skierowano do Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach.
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o obligacjach, ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji oraz niektórych innych ustaw, zgodnie z uzasadnieniem, ma na celu określenie zasad emisji instrumentów kapitałowych, w tym nowej kategorii obligacji w postaci obligacji kapitałowych. Będą one kwalifikowane do kapitału regulacyjnego banków i domów maklerskich albo środków własnych zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji zgodnie z właściwymi przepisami prawa UE. Projekt został skierowany do Komisji Finansów Publicznych.
Informacja bieżąca i pytania w sprawach bieżących
Informacja bieżąca rozpatrzona podczas 72. posiedzenia dotyczyła efektów programów rządowych wspierających samorządy w realizacji zadań na rzecz rodzin, seniorów oraz osób z niepełnosprawnościami. O przedstawienie informacji wniosek złożył Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.
Pytania w sprawach bieżących dotyczyły m.in.: inwestycji kolejowych finansowanych ze środków unijnych, importu rosyjskiej ropy do Polski, stanu prac oraz planowanych rozwiązań w ustawie o osłonach socjalnych dla pracowników sektora elektroenergetycznego i branży górniczej, wynikających z umowy społecznej, dzierżawy ziemi rolnej przez zagraniczne firmy, wzrostu liczby prób samobójczych wśród dzieci i młodzieży oraz rezygnacji ze służby przez żołnierzy zawodowych.
Informacja rządu
Sejm zapoznał się z Informacją Rady Ministrów o sytuacji osób starszych w Polsce za 2021 r. i przyjął ją do wiadomości.
Pozostałe decyzje Sejmu
Sejm nie wyraził zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posłów: Joanny Scheuring-Wielgus, Magdaleny Filiks i Sławomira Nitrasa.
