Podczas 7. posiedzenia (6-8 marca) Sejm m.in. znowelizował Prawo pocztowe, podjął uchwałę dotycząca usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego w kontekście działalności TK oraz rozpoczął prace legislacyjne nad projektem zmiany ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa.
Uchwalone ustawy
Ustawa o zmianie ustawy – Prawo pocztowe oraz ustawy o zmianie ustawy – Prawo pocztowe umożliwi uruchomienie na rzecz Poczty Polskiej SA wstępnej płatności na poczet finansowania kosztu netto świadczenia usług powszechnych. W obecnym stanie prawnym finansowanie to ma formę dotacji celowej i stanowi pomoc publiczną, na udzielenie której zgodę musi wyrazić Komisja Europejska. Na podstawie decyzji KE Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej (UKE) wydaje decyzję, w której m.in. ustala kwotę należnego finansowania kosztu netto. Jak wskazano w uzasadnieniu, z uwagi na przedłużające się postępowanie notyfikacyjne w KE Prezes UKE nie może wydać stosownej decyzji, konieczne zatem było wprowadzenie mechanizmu umożliwiającego uruchomienie wstępnej płatności netto przed wydaniem decyzji przez KE. Takie rozwiązanie ma zapobiec występowaniu opóźnień w płatnościach. W ustawie podniesiono także maksymalny limit wydatków budżetu państwa na finansowanie kosztu netto obowiązku świadczenia usług powszechnych przez wyznaczonego operatora (Pocztę Polską) z 593 do 750 mln zł w 2024 r. i z 651 mln do 1,302 mln zł w 2025 r.
Ustawa o zmianie zakresu obowiązywania Traktatu o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie, podpisanego w Paryżu dnia 19 listopada 1990 r. pozwala Prezydentowi na zawieszenie stosowania wymienionej w tytule umowy międzynarodowej, określanej także jako „Traktat CFE”. Jak wyjaśniono w uzasadnieniu projektu ustawy, 7 listopada 2023 r. państwa członkowskie Sojuszu Północnoatlantyckiego wydały wspólne oświadczenie o planowanym zawieszeniu stosowania Traktatu z powodu nadzwyczajnej zmiany okoliczności spowodowanej wypowiedzeniem Traktatu CFE przez Federację Rosyjską oraz agresją zbrojną tego państwa przeciwko Ukrainie. Traktat CFE przewiduje m.in. ustanowienie bezpiecznej i stabilnej równowagi konwencjonalnych sił zbrojnych w Europie na niższych niż dotychczas poziomach, eliminowanie nierównowagi szkodzącej stabilności i bezpieczeństwu oraz eliminowanie zdolności do dokonania niespodziewanego ataku i rozpoczęcia działań ofensywnych na dużą skalę w Europie. Wobec wypowiedzenia traktatu przez Rosję interes bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej wymaga dalszego wzmocnienia zdolności obrony i odstraszania, poprzez konsekwentne podejmowanie działań w wymiarze narodowym i sojuszniczym – podkreślono w uzasadnieniu.
Pierwsze czytania
Izba rozpoczęła prace legislacyjne nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa. Jak wskazano w uzasadnieniu, podstawowym celem przedłożenia jest przywrócenie przepisom regulującym sposób wyboru sędziów do KRS treści zgodnej z konstytucją i zapewnienie niezależności Rady od organów władzy ustawodawczej oraz władzy wykonawczej w procedurze powoływania sędziów. Ustawa ma też usunąć negatywne konsekwencje wadliwego rozwiązania obowiązującego od 2018 r., przewidującego wybór sędziowskiej części Rady przez Sejm, oraz dostosować przepisy ustawowe do standardów określonych w orzeczeniach Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz w orzeczeniach Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Projekt przewiduje m.in. przywrócenie wyboru 15 sędziów-członków KRS przez sędziów. Wyłaniani mają być w wyborach bezpośrednich i tajnych, co, jak podkreślono w uzasadnieniu, będzie zupełnie nową procedurą. Do 2018 r. wyboru sędziów do Rady dokonywały bowiem zgromadzenia ogólne lub zgromadzenia przedstawicieli. Aby zapewnić możliwie szeroką reprezentację sędziów, do KRS wybierani będą sędziowie wszystkich rodzajów sądów w proporcji odpowiadającej ich liczebności, tj. jeden sędzia Sądu Najwyższego, dwóch sędziów sądów apelacyjnych, trzech sędziów sądów okręgowych, sześciu sędziów sądów rejonowych, jeden sędzia sądu wojskowego, jeden sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz jeden sędzia wojewódzkiego sądu administracyjnego. Kandydatów na sędziów-członków KRS zgłaszać będą grupy sędziów, a procedurę wyborczą prowadzić będzie Państwowa Komisja Wyborcza. Projekt przewiduje także przeprowadzenie obligatoryjnego wysłuchania publicznego z możliwością zadawania pytań kandydatom na członków Rady. Organem doradczym KRS będzie Rada Społeczna. Jej zadaniem będzie m.in. udział w rozpatrywaniu i ocenie kandydatów do pełnienia urzędu na stanowiskach sędziowskich i asesorskich. Członków Rady Społecznej wskazywać będą Naczelna Rada Adwokacka, Krajowa Rada Radców Prawnych, Krajowa Rada Notarialna, Rada Główną Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Rzecznik Praw Obywatelskich, Krajowa Rada Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym oraz Prezydent.
Sędziowie wybrani do KRS przez Sejm zakończą działalność w Radzie z dniem ogłoszenia wyników pierwszych wyborów sędziów-członków KRS na podstawie proponowanych przepisów. Rozwiązanie takie zapewni ciągłość działania KRS. Pierwsze wybory według nowej procedury mają zostać zarządzone w terminie 21 dni od dnia wejścia w życie ustawy i przeprowadzone w terminie trzech miesięcy od dnia zarządzenia. Kandydować w nich nie będą mogli sędziowie, którzy objęli stanowisko w wyniku wniosku przedstawionego Prezydentowi przez KRS ukształtowaną w obecnie obowiązującej procedurze.
Projekt został skierowany do dalszych prac w Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Decyzją komisji w jego sprawie przeprowadzone zostanie wysłuchanie publiczne.
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny przewiduje zmianę obowiązującej obecnie definicji przestępstwa zgwałcenia. W ocenie wnioskodawców obecny stan prawny przewiduje, że jeśli sprawca nie doprowadza ofiary do obcowania płciowego przemocą, groźbą lub podstępem, to czyn nie stanowi przestępstwa nawet jeśli ofiara nie wyraziła zgody na obcowanie płciowe. Jak wskazano w uzasadnieniu, warunkiem zaistnienia przestępstwa zgwałcenia jest zatem ujmowalny dowodowo opór ofiary wobec sprawcy. Proponowany przepis definiuje przestępstwo zgwałcenia jako doprowadzenie innej osoby do obcowania płciowego bez wcześniejszego wyrażenia świadomej i dobrowolnej zgody przez tę osobę. Jak podkreślają wnioskodawcy, zmiana ta zgodna jest z przyjętymi przez Polskę międzynarodowymi standardami ochrony praw ofiar przemocy seksualnej. Projektodawcy przewidują także podniesienie dolnego wymiaru kary za zgwałcenie do lat 3, co zmienia kategorię tego czynu z występku na zbrodnię. Projekt ujednolica ponadto wymiar kary także w przypadku zgwałcenia osoby, która nie może w pełni kierować swoim zachowaniem i rozumieć swojej sytuacji ze względu na bezradność, chorobę psychiczną niepełnosprawność intelektualną oraz osoby pozostającej w stosunku zależności bądź krytycznym położeniu oraz małoletniej – dotychczas czyny te zagrożone były łagodniejszą karą. Jak wskazano w uzasadnieniu, szczególna sytuacja osoby pokrzywdzonej nie może stanowić okoliczności łagodzącej czy obniżającej zakres odpowiedzialności sprawcy. Projekt został skierowany do Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach.
Izba przeprowadziła także I czytanie projektów, których celem jest poprawa dostępności finansowania dla rolników prowadzących gospodarstwa rolne. Proponowane rozwiązania przewidują wyjęcie spod ochrony konsumenckiej kredytów udzielanych rolnikom na ich działalność gospodarczą. Zdaniem wnioskodawców objęcie rolników prowadzących gospodarstwa rolne ochroną konsumencką spowodowało wstrzymanie przez banki akcji kredytowej z uwagi na wysokie koszty pożyczek. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o konsumenckiej pożyczce lombardowej oraz o zmianie niektórych innych ustaw oraz rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz ustawy o kredycie konsumenckim rozpatrzono w debacie łącznej. Projekt poselski przewiduje uchylenie przepisów, zgodnie z którymi do osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne należy stosować przepisy ustawy o konsumenckiej pożyczce lombardowej, ustawy o kredycie konsumenckim oraz przepisy kodeksu cywilnego o klauzulach niedozwolonych i niektóre przepisy o pożyczce. Projekt rządowy ma węższy zakres i przewiduje uchylenie obejmujących rolników przepisów ustawy o kredycie konsumenckim oraz przepisu Kodeksu cywilnego odnoszącego się do niedozwolonych postanowień umownych. Nad przedłożeniami będzie pracować Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks wykroczeń przewiduje wyłączenie karania rolników za prowadzenie prac w gospodarstwie w godzinach nocnych. Zgodnie z propozycją zawartą w przedłożeniu czyn polegający np. na zakłócaniu spokoju, porządku publicznego albo spoczynku nocnego krzykiem, hałasem, alarmem lub innym wybrykiem, nie będzie wykroczeniem, jeśli zostanie popełniony w związku z prowadzeniem prac w gospodarstwie rolnym. Projekt został skierowany do prac w Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach.
Podjęte uchwały
W trakcie 7. Posiedzenia Sejm podjął uchwałę w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego lat 2015-2023 w kontekście działalności Trybunału Konstytucyjnego oraz uchwałę w sprawie nałożenia sankcji w związku z importem rosyjskiej i białoruskiej żywności oraz produktów rolnych do Unii Europejskiej.
Izba w drodze uchwały przyjęła także informację Rady Ministrów w sprawie udziału Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii Europejskiej w okresie lipiec-grudzień 2023 r. (przewodnictwo Hiszpanii w Radzie Unii Europejskiej), której I czytanie przeprowadzono na 6. posiedzeniu oraz dokonała zmian osobowych w składach komisji sejmowych.
Informacja bieżąca i pytania w sprawach bieżących
Sejm, na wniosek Klubu Parlamentarnego Polska 2050-Trzecia Droga, zapoznał się z informacją bieżącą w sprawie nowych funduszy w programach Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, w szczególności uwzględniających transport oraz rozwój energetyki odnawialnej na terenach wiejskich i przemysłowych.
Przedstawiciele rządu udzielili odpowiedzi na pytania w sprawach bieżących m.in. nt. zmian w przepisach dotyczących Puszczy Białowieskiej wywołujących konflikty i uzasadnione protesty społeczne; wydatków na usługi detektywistyczne zlecone przez zarząd Orlenu m.in. w celu śledzenia posłów opozycji; rozwoju aplikacji mObywatel; zakupu nowego sprzętu wojskowego dla polskiej armii; zapowiedzianych audytów dotyczących projektu Centralnego Portu Komunikacyjnego oraz powodów unieważnienia audytu w zakresie weryfikacji i oceny harmonogramów spółki CPK dla części lotniskowej oraz kolejowej; posiedzenia Rady UE ds. Energii, planowanego embarga na LPG z Rosji, przygotowań w Unii Europejskiej przed zimą 2024/2025, działań podczas kryzysu energetycznego oraz koordynacji zakupów gazu.
Pozostałe informacje
Sejm zapoznał się z informacją o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2022 r. Izba przyjęła także w głosowaniu przedstawioną podczas 6. posiedzenia informację Prezesa Rady Ministrów w sprawie działań rządu w związku z protestem rolników w Polsce. Posłowie wysłuchali też informacji rządu dotyczącej możliwości popełnienia przestępstwa z art. 231 Kodeksu karnego przez Prezesa Rady Ministrów oraz ministra właściwego do spraw europejskich, polegającego na zaniechaniu urzędniczym, które doprowadziło do bezpowrotnej utraty przez Polskę zaliczki z Krajowego Planu Odbudowy w kwocie 4,7 mld euro.
Ślubowanie poselskie
Podczas 7. posiedzenia Sejmu ślubowanie złożyła pos. Monika Pawłowska, która objęła mandat w miejsce Mariusza Kamińskiego.
