Podczas 78. posiedzenia (6 i 7 lipca) Sejm m.in. zdecydował o podniesieniu wysokości świadczenia wychowawczego z 500 zł do 800 zł, znowelizował ustawę budżetową na bieżący rok, umożliwiając wypłatę nagrody specjalnej m.in. pracownikom sfery budżetowej oraz nauczycielom, a także zaostrzył kary za szpiegostwo. Sejm uczcił też pamięć generała Władysława Sikorskiego w 80. rocznicę śmierci oraz oddał cześć zmarłemu posłowi II kadencji Henrykowi Kisielewskiemu.
Uchwalone ustawy
Ustawa o zmianie ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci podnosi wysokość świadczenia wychowawczego z 500 zł do 800 zł. Nowa kwota świadczenia obowiązywać będzie od 1 stycznia 2024 r. Zmiana wysokości nastąpi z urzędu, bez konieczności składania dodatkowego wniosku.
Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy budżetowej na rok 2023 oraz ustawę o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacje zakładają m.in., że wydatki budżetu wyniosą nie więcej niż 693,4 mld zł (obowiązująca dotąd ustawa budżetowa przewiduje kwotę 672,5 mld zł), a dochody budżetu mają wynieść 601,4 mld zł (w obowiązującej ustawie zaplanowano kwotę to 604,5 mld zł), zaś deficyt budżetu państwa ma wynieść maksymalnie 92 mld zł (pierwotnie 68 mld zł). Zmieniono także założenia dotyczące wzrostu produktu krajowego brutto oraz inflacji. Uchwalone zmiany pozwolą na odmrożenie od 1 lipca 2023 r. podstaw naliczania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oraz na wypłatę: jednorazowej nagrody specjalnej pracownikom państwowej sfery budżetowej za szczególne zaangażowanie w pracy w roku 2023, jednorazowej nagrody specjalnej nauczycielom z okazji 250. rocznicy utworzenia Komisji Edukacji Narodowej, a także jednorazowego dodatkowego wynagrodzenia sędziom, asesorom sądowym oraz referendarzom sądowym sądów oraz sędziom Trybunału Konstytucyjnego. W trakcie prac legislacyjnych Sejm dodał m.in. przepisy przewidujące wpłatę z budżetu na Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej kwoty ponad 650 mln zł, które nie zostaną wykorzystane podczas realizacji programu budowy przyszkolnych hal sportowych. O 250 mln zł zwiększona została rezerwa ogólna, a na realizację zadań własnych samorządów dodano 100 mln zł.
Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, jak wskazano w uzasadnieniu projektu, dostosowuje przepisy Kodeksu karnego dotyczące przestępstwa szpiegostwa „do stale zmieniającej się sytuacji geopolitycznej, postępu technologicznego, jak i ciągłych modyfikacji sposobu działania potencjalnych sprawców”. Nowelizacja m.in. zaostrza karalność typu podstawowego przestępstwa szpiegostwa (górna granica kary wyniesie 30 lat pozbawienia wolności) i dodaje postaci przestępstwa kwalifikowane przedmiotowo i podmiotowo (górną granicą kary będzie kara dożywotniego pozbawienia wolności). W projekcie dopuszczono także prowadzenie przez służby sojusznicze na terytorium Polski działalności niewymierzonej w bezpieczeństwo RP. Działalność ta wymagać będzie zgody Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Szefa Służby Kontrwywiadu Wojskowego. Ustawa rozszerzy też zakres środków stosowanych przez ABW przy zapobieganiu i zwalczaniu przestępczości terrorystycznej na działania dotyczące rozpoznawania, zapobiegania, zwalczania i wykrywania przestępstwa szpiegostwa.
Jednym z celów ustawy o zmianie ustawy o Zespole Pomocy Humanitarno-Medycznej oraz ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa jest zwiększenie efektywności działań Zespołu. Jego członkowie podczas wykonywania zadań będą ubezpieczeni od porwania i okupu. Nowelizacja umożliwi także doraźne powoływanie ekspertów spoza Zespołu do realizacji określonej misji. W ustawie wydłużono także z 18 do 25 miesięcy okres, w którym lekarze będący obywatelami Ukrainy mogą uzyskiwać zgodę na wykonywanie zawód w Polsce. Przepis ma zastosowanie do lekarzy, którzy uzyskali kwalifikacje w państwach spoza Unii Europejskiej.
Ustawa o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw ma na celu wykonanie prawa UE. W nowelizacji m.in. wprowadzono definicję biometanu oraz doprecyzowano definicję biogazu rolniczego. Wytwórcy biometanu z biogazu lub biogazu rolniczego będą mogli prowadzić działalność gospodarczą i korzystać ze wsparcia określonego w ustawie. Ustawa wprowadza także usprawnienia dla klastrów energii oraz zwiększa rolę odnawialnych źródeł energii (OZE) w ciepłownictwie i chłodnictwie, m.in. przez doprecyzowanie przepisów dotyczących pierwszeństwa zakupu ciepła ze źródeł odnawialnych i instalacji termicznego przekształcania odpadów, a także ciepła odpadowego. Nowelizacja podnosi z 50 do 150 kW próg mocy dla instalacji fotowoltaicznych, powyżej którego wymagane jest pozwolenie na budowę.
Ustawa o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym ma na celu dostosowanie polskiego prawa do przepisów UE w zakresie delegowania kierowców w sektorze transportu drogowego w ramach tzw. Pakietu Mobilności I, w tym m.in. poprawę warunków pracy kierowców oraz warunków prowadzenia działalności przedsiębiorstw transportowych. Uchwalone przepisy mają zapewnić ochronę polskiego rynku przewozów drogowych przed nieuczciwą konkurencją przewoźników z innych państw członkowskich oraz spoza UE, a także poprawić sytuację polskich przewoźników delegujących swoich kierowców za granicę.
Ustawa o ogólnoeuropejskim indywidualnym produkcie emerytalnym wykonuje rozporządzenie Unii Europejskiej przewidujące stworzenie nowego ogólnoeuropejskiego produktu zabezpieczenia emerytalnego w III filarze emerytalnym. Ogólnoeuropejski indywidualny produkt emerytalny (OIPE) ma być uzupełnieniem istniejącego systemu państwowych, pracowniczych oraz indywidualnych emerytur krajowych. Rozwiązania przedstawione w projekcie wzorowane są na regulacjach dotyczących indywidualnych kont emerytalnych (IKE).
Ustawa o Centralnej Informacji Emerytalnej umożliwi powstanie usługi elektronicznej zapewniającej dostęp do informacji o zgromadzonych oszczędnościach emerytalnych. CIE będzie gromadzić dane ze wszystkich filarów zabezpieczenia emerytalnego (tj. publicznego, firmowego i indywidualnego). System dostarczy użytkownikom informacji o tym, ile środków zgromadzili na przyszłe świadczenia, o przelewach dokonanych przez pracodawców, a także o przewidywanej wysokości przyszłych świadczeń. Dzięki CIE możliwe będzie otrzymywanie danych o aktualnym stanie kont w wersji elektronicznej w jednym miejscu zamiast tradycyjnej korespondencji pocztowej lub mailowej od poszczególnych instytucji.
Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw jest kolejnym etapem implementacji tzw. unijnego pakietu prawa spółek. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu, uchwalone przepisy ułatwią spółkom prowadzenie działalności na rynku wewnętrznym UE m.in. przez wprowadzenie jednolitych przepisów dla przekształceń i podziałów transgranicznych oraz wykorzystanie narzędzi cyfrowych. Ustawa zawiera m.in. przepisy ochronne dotyczące podmiotów, których interesy mogłyby zostać naruszone w wyniku transgranicznego przekształcenia, podziału lub połączenia spółki, obejmujące np. możliwość zabezpieczenia roszczeń wierzycieli.
Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw zawiera m.in. rozwiązania umożliwiające przeprowadzanie w postępowaniu cywilnym posiedzeń jawnych za pośrednictwem urządzeń technicznych pozwalających na komunikowanie się na odległość. Co do zasady sąd będzie prowadził rozprawę na sali sądowej, do której zagwarantowany będzie swobodny wstęp dla wszystkich stron i osób wezwanych. Zdalny udział będzie możliwy dla uczestników, którzy wyrażą taką wolę. Podczas prac legislacyjnych do kodeksu postępowania cywilnego wprowadzono poprawkę ograniczającą zakres spraw cywilnych, w których sąd orzeka w składzie trzech sędziów.
Zmiana w ustawie – Prawo o ustroju sądów powszechnych zmienia mechanizm wymierzania kar porządkowych przez sądy, zwiększając gwarancje prawa do obrony osobie, która dopuściła się tego rodzaju czynu. M.in. uchylony zostanie przepis o natychmiastowej wykonalności postanowień o ukaraniu karą porządkową.
Ustawa umożliwi pracownikom ochrony przeglądanie zawartości bagaży i odzieży osób wchodzących do sądu, a także da prawo odmowy wpuszczenia do budynku sądu w przypadku podejrzenia, że osoby te posiadają przy sobie przedmioty niebezpieczne.
Uchwalone przepisy przewidują także, że odpowiedzialność za zapewnienie odpowiednich warunków techniczno-organizacyjnych sądów w zakresie informatyzacji sądów oraz ich obsługi informatycznej będzie spoczywać na dyrektorach sądów apelacyjnych i obejmie działania na obszarze całej apelacji.
Zmiany w Kodeksie postępowania karnego mają uporządkować i doprecyzować instytucje łączenia spraw do wspólnego postępowania oraz wyłączania spraw do odrębnego rozpoznania. Nadrzędnym celem, jak wskazano w uzasadnieniu, jest realizacja zasady trafnej reakcji karnej oraz prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie.
Ustawa przewiduje także zapewnienie ofierze przestępstwa przesłuchiwanej w postępowaniu sądowym możliwości składania zeznań w warunkach wykluczających bezpośredni kontakt z oskarżonym. Prawo to będzie przysługiwać osobom pokrzywdzonym umyślnymi przestępstwami przeciwko życiu i zdrowiu, przestępstwami przeciwko wolności oraz przestępstwami popełnionymi z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej.
Kolejną zmianą będzie wprowadzenie nowych instytucji procesowych w procesie karnym: narady wstępnej i wyroku częściowego. Pozwolą one w procesach z udziałem wielu oskarżonych i dotyczących wielu przestępstw na szybkie rozstrzygnięcie co do odpowiedzialności karnej tych oskarżonych, wobec których możliwe będzie przeprowadzenie niezbędnych czynności dowodowych w sposób skoncentrowany.
Nowelizacja zawęża także uprawnienia Prokuratora Generalnego na rzecz Prokuratora Krajowego m.in. w zakresie bezpośredniego wydawania poleceń prokuratorom podległym oraz powoływania i odwoływania szefów prokuratur.
Ustawa przewiduje ponadto utratę mocy przez przepis tzw. ustawy COVID, będący podstawą zawieszenia biegu terminów przedawnienia karalności czynu i przedawnienia wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe.
Ustawa o inwestycjach w zakresie budowy strzelnic realizowanych przez uczelnie m.in. wprowadza ułatwienia proceduralne, umożliwiające sprawną realizację tych inwestycji, w szczególności poprzez uproszczenie procesu inwestycyjnego. Decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji wydawać będzie wojewoda po uzyskaniu przez inwestora decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach w terminie miesiąca od dnia złożenia wniosku.
Ustawa o zmianie ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej ma na celu, jak napisano w uzasadnieniu projektu, objęcie systemową ochroną zbiorów znajdujących się w „Bibliotece Polskiej w Paryżu” we Francji oraz w „Muzeum Polskim w Rapperswilu” w Szwajcarii. Obecnie zbiory te są pod opieką podmiotów utworzonych na podstawie prawa obcego, borykających się z problemami finansowymi, co, zdaniem projektodawców, stwarza zagrożenie rozproszenia zbiorów. Uchwalone przepisy mają znaleźć zastosowanie także w przypadku innych podmiotów opiekujących się polskim dziedzictwem kulturowym poza granicami kraju.
Ustawa o zmianie ustawy o referendum ogólnokrajowym dostosowuje istniejące przepisy umożliwiające przeprowadzanie referendum w tym samym dniu, w którym odbywają się wybory do Sejmu i do Senatu, wybory Prezydenta RP lub wybory do Parlamentu Europejskiego, do rozwiązań zawartych w ustawie – Kodeks wyborczy, m.in. przez ujednolicenie godzin głosowania.
Stanowiska Senatu
Sejm odrzucił poprawki Senatu do ustawy o kolejnym dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów oraz do ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa, ustawy o gospodarce nieruchomościami, ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz niektórych innych ustaw.
Izba przyjęła część poprawek Senatu do ustaw: o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw; o świadczeniu wspierającym; o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie Krajowego Centrum Przetwarzania Danych; o zmianie ustawy o ochotniczych strażach pożarnych oraz niektórych innych ustaw; o zmianie ustawy o ochronie żeglugi i portów morskich oraz niektórych innych ustaw; o wsparciu rozwoju kompetencji cyfrowych uczniów i nauczycieli oraz o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości.
Posłowie przyjęli też wszystkie poprawki Senatu do ustaw: o zmianie ustawy o żegludze śródlądowej oraz ustawy o czasie pracy na statkach żeglugi śródlądowej; o zmianie ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych oraz niektórych innych ustaw; o zmianie ustawy o weteranach działań poza granicami państwa oraz o zmianie ustawy o orderach i odznaczeniach.
Podjęte uchwały
Sejm podjął uchwałę w sprawie uczczenia pamięci generała Władysława Sikorskiego w 80. rocznicę śmierci.
Izba dokonała też zmian w składach osobowych komisji sejmowych.
Pierwsze czytania
Sejm rozpoczął prace nad rządowym projektem ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku. Celem proponowanej ustawy jest, jak wskazano w uzasadnieniu, „uporządkowanie i usprawnienie funkcjonowania instytucji rynku finansowego”. Projektowane przepisy mają przyczynić się do eliminacji barier dostępu do rynku finansowego, usprawnienia nadzoru nad rynkiem finansowym, ochrony klientów instytucji finansowych, ochrony akcjonariuszy mniejszościowych i w spółkach publicznych. Usprawniona będzie też realizacja obowiązków nadzorczych przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF) i Urząd Komisji Nadzoru Finansowego UKNF). Sejm skierował projekt do Komisji Finansów Publicznych.
Celem rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw jest, według uzasadnienia, „skuteczne realizowanie zadań związanych z gospodarowaniem Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa” oraz „doprecyzowanie i usprawnienie realizacji przepisów związanych z obrotem nieruchomościami rolnymi na rynku prywatnym”. Zmianie ulegnie m.in. sposób ustalania należności z tytułu czynszu dzierżawnego za nieruchomości rolne wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, co pozwoli ograniczyć gwałtowne wahania wysokości czynszu. Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR) będzie mógł przekazywać w drodze umowy Lasom Państwowym grunty na których nie jest możliwe prowadzenie racjonalnej gospodarki rolne, z przeznaczeniem na lasy oraz na potrzeby gospodarki leśnej. Projekt został skierowany do Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Celem rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw jest wdrożenie do polskiego prawa dyrektywy UE ws. zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Projekt przewiduje wprowadzenie od 1 stycznia 2025 r. systemu kaucyjnego na jednorazowe butelki z plastiku o pojemności do 3 litrów, szklane butelki wielorazowego użytku o pojemności do 1,5 litra oraz metalowe puszki o pojemności do 1 litra. Zgodnie z proponowanymi rozwiązaniami do tych opakowań doliczona zostanie kaucja, której wysokość zostanie określona w rozporządzeniu. Odzyskać kaucję będzie można oddając puste opakowania do sklepu. Do systemu będą musiały przystąpić sklepy o powierzchni powyżej 200 metrów kwadratowych. Projekt skierowano do Komisji Gospodarki i Rozwoju oraz Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.
Sejm przeprowadził też I czytania dwóch projektów obywatelskich.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w celu wprowadzenia renty wdowiej reguluje sytuację, w której dochodzi do zbiegu prawa do nabytej z tytułu bycia wdową lub wdowcem renty rodzinnej, wojskowej renty rodzinnej, policyjnej renty rodzinnej lub renty rodzinnej z ubezpieczenia społecznego rolników z innymi świadczeniami emerytalno-rentowymi (np. emeryturą, emeryturą rolniczą, emeryturą wojskową, emeryturą policyjną, świadczeniem przedemerytalnym). Obecnie w takim przypadku wypłacane jest tylko jedno ze świadczeń. Wnioskodawcy proponują, aby możliwa była wypłata tzw. emerytury wdowiej w jednym z dwóch wariantów do wyboru przez osobę uprawnioną. W pierwszym wariancie osoba uprawniona otrzymywałaby rentę rodzinną po zmarłym małżonku powiększoną o 50 proc. przysługującej jej emerytury lub innego świadczenia. W drugim wariancie to renta rodzinna wypłacana byłaby w wysokości 50 proc., natomiast osoba uprawniona otrzymywałaby w pełnej wysokości emeryturę bądź inne świadczenie. Projekt został skierowany do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o lasach ma na celu, jak wskazano w uzasadnieniu, wzmocnienie zobowiązania władz publicznych do dbałości o lasy będące własnością Skarbu Państwa. Przedłożenie jest odpowiedzią na zamiar odebrania państwom członkowskim UE wyłącznej kompetencji w dziedzinie leśnictwa. Projekt przewiduje, że stanowisko Polski w sprawie projektu prawa UE dotyczącego leśnictwa, przyjmowanego w trybie art. 352 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, będzie wymagało akceptacji przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Stanowisko RP przyjęte przez Radę Ministrów wobec projektu prawa UE dotyczącego leśnictwa przyjmowanego w innym trybie, będzie wymagało pozytywnej opinii właściwej komisji sejmowej. Ponadto minister właściwy do spraw środowiska miałby przedstawiać Sejmowi coroczne sprawozdanie z realizacji nadzoru nad gospodarką leśną i celów trwale zrównoważonej gospodarki leśnej.
Wniosek o wyrażenie wotum nieufności
Sejm odrzucił wniosek o wyrażenie wotum nieufności wobec ministra obrony narodowej Mariusza Błaszczaka.
Wnioski o uchylenie immunitetu
Sejm nie wyraził zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posłów Mariusza Błaszczaka, Piotra Glińskiego, Joanny Lichockiej i Pawła Szefernakera.
Informacja bieżąca i pytania w sprawach bieżących
O przedstawienie informacji bieżącej „w sprawie pogarszającej się sytuacji ekonomicznej polskich producentów rolno-spożywczych oraz wzrostu cen dla konsumentów” wniósł Klub Parlamentarny Koalicja Polska.
Pytania w sprawach bieżących dotyczyły m.in. zwiększania bezpieczeństwa energetycznego i niezależności energetycznej Polski poprzez rozwijanie technologii małego atomu SMR oraz budowę elektrowni gazowych i instalacji wodorowych, proponowanego rozporządzenia dotyczącego wydawania wiz dla imigrantów, stanu bezpieczeństwa państwa na granicy z Białorusią, wzrostu kosztów prowadzenia działalności gospodarczej, realizacji programu „Bezpieczny kredyt 2%” i osób uprawnionych do skorzystania z tego programu i ograniczenia możliwości wypisywania recept przez lekarzy.
Informacja RPD
Sejm zapoznał się z Informacją o działalności Rzecznika Praw Dziecka w 2022 r. oraz uwag o stanie przestrzegania praw dziecka w Polsce wraz ze stanowiskiem Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny.
