Zgoda na przedłużenie stanu wyjątkowego, kolejne ustawy „Polskiego ładu”, nowe święto państwowe – to najistotniejsze decyzje podjęte przez Sejm podczas 38. posiedzenia (29 września – 1 października).
Przedłużenie stanu wyjątkowego
Na wniosek Rady Ministrów prezydent Andrzej Duda zwrócił się do Sejmu o wyrażenie zgody na przedłużenie o 60 dni stanu wyjątkowego obowiązującego na obszarze części województwa podlaskiego oraz części województwa lubelskiego. Uzasadnienie wniosku przedstawił sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta – szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego Paweł Soloch. – Za absolutnie niedopuszczalne traktujemy wszelkie prowokacyjne i niebezpieczne działania białoruskich służb wobec polskich funkcjonariuszy i żołnierzy mające prowadzić do wywołania incydentów na granicy – powiedział przedstawiciel Prezydenta. Szef BBN wyraził także uznanie dla wszystkich funkcjonariuszy oraz żołnierzy pełniących służbę na terenie obowiązującego stanu wyjątkowego. W głosowaniu Izba 237 głosami za, przy 179 przeciwnych i 31 wstrzymujących się wyraziła zgodę na przedłużenie stanu wyjątkowego. Stan wyjątkowy wprowadzony w związku z sytuacją na granicy polsko-białoruskiej został wprowadzony 2 września. Zgodnie z Konstytucją, przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko raz, za zgodą Sejmu i na okres nie dłuższy niż 60 dni.
Wcześniej posłowie przyjęli uchwałę zmieniającą Regulamin Sejmu. Wprowadzono do niego przepisy regulujące postępowanie w sprawach dotyczących stanów nadzwyczajnych. Przyjęte rozwiązania będą miały zastosowanie podczas rozpatrywania rozporządzeń Prezydenta o wprowadzeniu stanu wojennego i o wprowadzeniu stanu wyjątkowego, wniosków Prezydenta o wyrażenie zgody na przedłużenie stanu wyjątkowego oraz wniosku Rady Ministrów o wyrażenie zgody na przedłużenie stanu klęski żywiołowej.
Ustawy w ramach programu „Polski ład”
Sejm przyjął podatkową część programu „Polski ład”. Ustawa o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw przewiduje m.in. podwyższenie do 30 tys. zł kwoty wolnej od podatku, podwyższenie z 85 tys. do 120 tys. zł progu podatkowego, powyżej którego stawka podatku rośnie z 17 proc. do 32 proc., a także zmianę zasad ustalania podstawy wymiaru składki zdrowotnej dla przedsiębiorców. Zniesiona będzie także możliwość odliczenia od podatku składki na ubezpieczenie zdrowotne, jednak dzięki tzw. uldze dla klasy średniej osoby o dochodach do 133,6 tys. zł nie zapłacą wyższego podatku. W czasie prac nad projektem Sejm wprowadził dodatkowe rozwiązania, dzięki którym podatku PIT nie zapłacą osoby kontynuujące aktywność zawodową mimo osiągnięcia uprawnień emerytalnych oraz rodziny z co najmniej czworgiem dzieci.
Kolejnym elementem programu „Polski ład” jest ustawa o rodzinnym kapitale opiekuńczym. Jej celem jest wprowadzenie dodatkowego wsparcia dla rodzin w postaci pomocy o wartości 12 tys. zł na drugie i kolejne dziecko w wieku od 12. do 36. miesiąca życia. Przyjęte rozwiązanie zmniejszy obciążenia finansowe rodzin, m.in. przez pomoc w zapewnieniu opieki małemu dziecku zarówno przez niepracującego w tym czasie rodzica, jak też przez żłobek, klub dziecięcy czy dziennego opiekuna. Rodzinny kapitał opiekuńczy pomoże wypełnić lukę we wsparciu dla rodziców dzieci między pierwszym a trzecim rokiem życia dziecka. Rodzicom nie przysługuje wówczas już prawo do zasiłku macierzyńskiego, natomiast dziecko nie może jeszcze uczęszczać do przedszkola.
W ramach programu „Polski ład” Sejm uchwalił także ustawę o gwarantowanym kredycie mieszkaniowym. Ustawa wyeliminuje barierę, jaką jest brak wkładu własnego wymaganego przez bank przy udzieleniu kredytu hipotecznego. Państwo obejmie gwarancją spłatę części kredytu finansującej wkład własny. W przypadku urodzenia się drugiego dziecka w rodzinie, Bank Gospodarstwa Krajowego dokona na rzecz kredytobiorcy „spłaty rodzinnej” części gwarantowanego kredytu mieszkaniowego w wysokości 20 tys. zł. Gdy na świat przyjdzie trzecie albo kolejne dziecko, wysokość spłaty rodzinnej wyniesie 60 tys. zł. Wysokość objętej gwarancją części kredytu mieszkaniowego może wynieść do 100 tys. zł. W czasie prac legislacyjnych posłowie przyjęli poprawkę, zgodnie z którą gwarantowany kredytu będzie mógł zostać udzielony nie tylko na zakup, ale także na wykończenie mieszkania.
Posłowie przyjęli także dwie ustawy adresowane do rolników. Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej ma zapobiegać nieuczciwym praktykom ze strony sieci handlowych. Zmiana ustawy o zwrocie podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej zwiększa limit zużywanego przez rolników oleju napędowego, do którego przysługuje zwrot części podatku.
Pozostałe ustawy
27 grudnia w kalendarzu pojawi się nowe święto. Posłowie jednogłośnie przyjęli wniesiony przez Prezydenta Andrzeja Dudę na wniosek mieszkańców Wielkopolski projekt ustawy o ustanowieniu Narodowego Dnia Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. Nowe święto państwowe ustanowione zostało dla upamiętnienia zrywu z lat 1918 – 1919 i złożenia hołdu jego bohaterskim uczestnikom.
Sejm znowelizował ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz ustawę o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Celem uchwalonych przepisów (określanych też jako „pakiet wolności akademickiej”) jest zagwarantowanie członkom wspólnoty uczelni – zwłaszcza nauczycielom akademickim – możliwości swobodnego wyrażania myśli i słowa. Jednym z zadań rektora uczelni będzie zapewnianie poszanowania wolności nauczania, wolności słowa, badań naukowych, ogłaszania ich wyników, a także debaty akademickiej organizowanej przez członków wspólnoty uczelni z zachowaniem zasad pluralizmu światopoglądowego i przepisów porządkowych uczelni. Wyrażanie przekonań religijnych, światopoglądowych lub filozoficznych nie będzie mogło zostać uznane za przewinienie dyscyplinarne. Dodatkowo Sejm zdecydował, że środki na szkolnictwo wyższe i naukę przyznane w formie dotacji celowej na rok 2020 na realizację zadań inwestycyjnych, niewykorzystane w roku 2021, pozostają w dyspozycji podmiotu, któremu zostały przyznane i mogą zostać wykorzystane w roku 2022.
Nowelizacja ustawy o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych poprawi byt zwierząt doświadczalnych używanych podczas doświadczeń naukowych i testów medycznych. Zmiana dostosowuje prawo do wskazań dyrektywy unijnej, a także do znowelizowanego prawa o szkolnictwie wyższym i nauce. Wprowadzane nowelizacją przepisy rozszerzają zastosowanie tzw. zasad 3R. Zasady te pozwalają na wykorzystywanie zwierząt do celów naukowych tylko wtedy, gdy bez tego osiągnięcie celów badawczych nie jest możliwe, nakazują ograniczenie do minimum liczby zwierząt wykorzystywanych do eksperymentów oraz ich utrzymywanie w odpowiednich warunkach i stosowanie metod badawczych minimalizujących ich cierpienie.
Nowelizacja ustawy o sporcie umożliwi ministrowi właściwemu ds. kultury fizycznej przyznawanie stypendiów sportowych dla członków kadry narodowej, zawodników i trenerów. Wprowadzane rozwiązanie ma przed wszystkim na celu stworzenie młodym sportowcom w wieku 16 – 23 lata warunków do rozwoju karier, zwłaszcza w okresie przechodzenia z wieku juniorskiego do kadry seniorów oraz pozwoli na łączenie wyczynowego uprawniania sportu z nauką. Dodatkowo dzięki przyjętym przepisom tzw. emeryturę olimpijską otrzymywać będą także medaliści olimpiad szachowych, wzrośnie też sama wysokość tego świadczenia.
Ustawa o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji ma na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej. Dzięki nowelizacji ograniczona zostanie liczba sporządzanych dokumentów (zwłaszcza sprawozdań).
Nowelizacja ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw dostosowuje polskie prawo do wchodzących w życie przepisów UE dotyczących wymogów kapitałowych dla firm inwestycyjnych, (tzw. pakiet IFD/IFR). Celem pakietu jest ustanowienie nowego systemu ostrożnościowego dla firm inwestycyjnych. W polskich warunkach wprowadzane przepisy obejmują wyłącznie domy maklerskie.
Nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw przewiduje utworzenie Krajowego Systemu e-Faktur (tzw. KSeF) oraz wprowadza rozwiązania mające na celu uproszczenie rozliczania przez podatników podatku VAT.
Posłowie znowelizowali także ustawę o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego oraz niektóre inne ustawy. Dzięki przyjętym rozwiązaniom pracownicy kopalni, zakładu górniczego lub jego oznaczonej części, nabytych przez Spółkę Restrukturyzacji Kopalń S.A. po 1 grudnia 2021 r., będą mogli skorzystać z instrumentów osłonowych i świadczeń socjalnych.
Izba uchwaliła zainicjowaną przez Komisję ds. Petycji ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy spójności terminologicznej systemu prawnego. Posłowie wprowadzili drobne zmiany w trzynastu ustawach, głównie dostosowując występującą w nich terminologię do aktualnego stanu prawnego.
Sejm znowelizował budżet na 2021 r. oraz tzw. ustawę okołobudżetową. Celem zmian, zgodnie z treścią uzasadnienia projektu, jest między innymi wsparcie samorządów w realizacji zadań własnych w związku z realizacją programu „Polski ład”, a także zwiększenie nakładów na wsparcie samorządów w realizacji inwestycji drogowych.
Sejm uchwalił ustawy podczas głosowań przeprowadzonych 1 października.
I czytania
Posłowie rozpoczęli prace nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw. Celem nadrzędnym proponowanych rozwiązań jest podniesienie poziomu bezpieczeństwa na drogach. Służyć ma temu m.in. podniesienie stawek mandatów za wykroczenia drogowe, zmiany w systemie przyznawania punktów karnych, a także wyższe mandaty dla osób, które w ciągu 2 lat popełnią kolejne, określone w przepisach, wykroczenie drogowe. Posłowie odrzucili wniosek o odrzucenie projektu w I czytaniu, a tym samym skierowali go do dalszych prac w Komisji Infrastruktury.
Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia prowadzenia przez rolników rolniczego handlu detalicznego, którego pierwsze czytanie przeprowadzono na posiedzeniu Sejmu, ma na celu uwolnienie rolniczego handlu detalicznego przez umożliwienie dostaw żywności produkowanej przez podmioty go prowadzące do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta finalnego (tj. sklepów, restauracji, stołówek) na obszarze całego kraju, a nie jak dotąd terenie tego samego województwa lub sąsiadujących z nim powiatów. Zniesione zostaną także maksymalne limity żywności sprzedawanej konsumentom finalnym. Projekt jest kolejnym punktem rządowego programu „Polski ład” adresowanym do rolników. Projekt został skierowany do dalszych prac w Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Posłowie rozpoczęli prace nad rządowym projektem nowelizacji Kodeksu spółek handlowych i niektórych innych ustaw. Ma ona na celu wprowadzenie do polskiego systemu prawnego prawa holdingowego, które reguluje relacje między spółką dominującą a jej spółkami zależnymi, tak aby uwzględniony był interes wierzycieli, członków organów oraz drobnych wspólników bądź akcjonariuszy spółki zależnej. Po odrzuceniu przez Sejm wniosku o odrzucenie projektu w I czytaniu, Marszałek Sejmu skierowała go do dalszych prac w Komisji Nadzwyczajnej ds. zmian w kodyfikacjach.
Jednym z najważniejszych rozwiązań zawartych w rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz niektórych innych ustaw, którego I czytanie przeprowadził Sejm, jest możliwość udzielania kredytów studentom odpłatnych studiów lekarskich, umarzanych pod warunkiem odpracowania ich w podmiotach udzielających świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz uzyskaniu specjalizacji w dziedzinie medycyny uznanej za priorytetową. Sejm skierował projekt do rozpatrzenia przez Komisję Zdrowia oraz Komisję Edukacji, Nauki i Młodzieży.
Celem rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw jest dostosowanie przepisów w zakresie sprawozdawczości i rewizji finansowej do aktualnej sytuacji prawnej i gospodarczej oraz do nowych możliwości technologicznych. Projekt został skierowany do rozpatrzenia przez Komisję Finansów Publicznych.
Senacki projekt nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego jest realizacją skierowanej do Senatu petycji i ma na celu przeniesienie katalogu zwierząt oraz przedmiotów należących do rolnika prowadzącego gospodarstwo, które nie podlegają egzekucji z rozporządzenia na poziom ustawowy. Marszałek Sejmu skierowała projekt do Komisji Nadzwyczajnej ds. zmian w kodyfikacjach.
Informacja bieżąca i pytania w sprawach bieżących
Przedmiotem informacji bieżącej były poziom realizacji celów Narodowego Programu Mieszkaniowego oraz rozwój budownictwa mieszkaniowego w oparciu o rozwiązania zaproponowane w „Polskim ładzie”. O informację wnioskował klub Prawo i Sprawiedliwość. Jak poinformował Izbę sekretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju i Technologii Piotr Uściński, obecnie w Polsce na 1 000 osób przypadają 392 mieszkania, co oznacza realizację celu NPM w ponad 40 proc. Do 2030 r. Polska ma osiągnąć średnią UE, która wynosi 435 mieszkań na 1 000 osób. Realizowane są także pozostałe cele planu: do najniższego poziomu w historii pomiarów zmniejszyła się kolejka gospodarstw domowych czekających na najem mieszkania gminnego, systematycznie poprawiają się też warunki mieszkaniowe, stan techniczny mieszkań oraz rośnie efektywność energetyczna.
Pytania w sprawach bieżących dotyczyły m.in. rewitalizacji linii kolejowej do katowickiego lotniska, podwyżek opłat lotniskowych, sytuacji kopalni Turów, gen prądu i gazu oraz dostępności napojów energetycznych.
Stanowisko Senatu
Pierwszego dnia posiedzenia (29 września) Sejm rozpatrzył poprawki Senatu do ustawy o rekompensacie w związku z wprowadzeniem stanu wyjątkowego na obszarze części województwa podlaskiego oraz części województwa lubelskiego w 2021 r, przyjmując część z nich, głównie o charakterze precyzującym.
Pozostałe decyzje Sejmu
Sejm nie przyjął sprawozdania z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 2020 r., Izba nie wyraziła też zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej poseł Małgorzaty Gosiewskiej z wniosku oskarżyciela prywatnego oraz dokonała zmian w składach osobowych komisji sejmowych.
Sejm zapoznał się z też z rządową Informacją o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii Europejskiej w okresie styczeń-czerwiec 2021 r. tj. w czasie prezydencji portugalskiej.
Chwilą ciszy posłowie uczcili pamięć Michała Turkiewicza, zmarłego posła IV kadencji.
