Zakończenie parlamentarnego etapu prac nad ustawami o obronie Ojczyzny oraz o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa było najważniejszym punktem 50. posiedzenia Sejmu (8, 9, 11, 12 marca). Izba uczciła także uchwałą 23. rocznicę przystąpienia Polski do NATO.
Uchwalone ustawy
Sejm uchwalił ustawę o obronie Ojczyzny. Ten kompleksowy akt prawny obejmuje zagadnienia związane z obronnością, służbą wojskową, finansowaniem Sił Zbrojnych, realizacją przez przedsiębiorców zadań na rzecz SZ, a także organizacją i składem SZ oraz organów właściwych w sprawach obrony państwa i ich zadań. Nowa ustawa zastępuje kilkanaście obowiązujących obecnie aktów prawnych, w tym ustawę o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu sił zbrojnych i o dyscyplinie wojskowej oraz zmienia kilkadziesiąt innych. Uchwalona ustawa przewiduje m.in. wzrost wydatków na obronność do 3 proc. PKB od 2023 r. Źródłem ich finansowania oprócz budżetu państwa będą również m.in. Fundusz Wsparcia Sił Zbrojnych, który powstanie w Banku Gospodarstwa Krajowego, przychody ze zbycia akcji lub udziałów spółek zbrojeniowych, a także spadki i darowizny. Ustawa wprowadza nowy rodzaj służby – dobrowolną zasadniczą służbę wojskową. W miejsce obecnych wojskowych komend uzupełnień i wojewódzkich sztabów wojskowych powstaną wojskowe centra rekrutacji oraz Centralne Wojskowe Centrum Rekrutacji. Ustawa została uchwalona 11 marca. Senat nie wniósł poprawek, a zatem parlamentarny etap prac legislacyjnych dobiegł końca.
Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa ustanawia doraźne zasady zalegalizowania pobytu obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z rosyjską agresją. Określa także formy wsparcia obywateli Ukrainy, wśród nich m.in. szczególne zasady powierzania im pracy oraz podejmowania i wykonywania przez nich działalności gospodarczej. Ustawa tworzy podstawę prawną do uznania pobytu obywateli Ukrainy za legalny w okresie 18 miesięcy licząc od dnia 24 lutego 2022 r., tj. daty napaści Rosji na Ukrainę. Legalizacja pobytu będzie dotyczyć osób, które przybyły legalnie na terytorium Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy do dnia określonego w rozporządzeniu Rady Ministrów i zadeklarują zamiar pozostania w Polsce. O zakończeniu okresu, w którym możliwa będzie legalizacja pobytu na szczególnych zasadach zdecyduje Rada Ministrów w rozporządzeniu, biorąc pod uwagę liczbę cudzoziemców napływających do Polski, sytuację ludności cywilnej i perspektywy zakończenia działań wojennych na terytorium Ukrainy, a także względy obronności, bezpieczeństwa państwa oraz ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Wprowadzono także szereg form pomocy i wsparcia dla obywateli Ukrainy uciekających przed wojną i deklarujących zamiar pobytu w Polsce. Osoby te będą m.in. mogły mieć nadany numer PESEL na szczególnych warunkach, uzyskają prawo do otrzymania pomocy o charakterze socjalnym ze strony wojewodów i innych organów władzy i administracji publicznej oraz jednostek sektora finansów publicznych. Dla zapewnienia niezbędnych środków finansowych na rzecz pomocy obywatelom Ukrainy w Banku Gospodarstwa Krajowego powstanie Fundusz Pomocy. Ustawa tworzy również podstawę prawną dla dokonywania wpłat do Funduszu ze środków budżetu państwa, w tym budżetu środków europejskich, a także z niektórych jednostek sektora finansów publicznych.
Ustawa umożliwia dostęp do polskiego rynku pracy obywatelom Ukrainy, których pobyt został uznany za legalny. Aby skorzystać z tego rozwiązania, pracodawca będzie zobowiązany do powiadomienia właściwego urzędu pracy w terminie 7 dni. Obywatele Ukrainy będą także uprawnieni do rejestrowania się w powiatowych urzędach pracy w celu skorzystania z usług pośrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego oraz szkoleń. Ponadto obywatele Ukrainy o zalegalizowanym pobycie będą mogli zakładać i prowadzić działalność gospodarczą na zasadach obowiązujących obywateli polskich. Przyjęty akt prawny przewiduje także przyznanie uchodźcom wsparcia materialnego z zakresu świadczeń rodzinnych w tym świadczenia wychowawczego, rodzinnego kapitału opiekuńczego oraz świadczenia „Dobry start”. Będą oni także uprawnieni do otrzymania jednorazowego świadczenia pieniężnego, przeznaczonego na utrzymanie, w szczególności na pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe, w wysokości 300 zł na osobę.
Uchwalone przepisy normują także status obywateli Ukrainy, którzy przebywali w Polsce legalnie przed rosyjską agresją, m.in. przewidują przedłużenie ważności dokumentów pobytowych. Sejm rozpatrzył uchwałę Senatu 12 marca, przyjmując część poprawek.
Celem ustawy o wyrobach medycznych jest wykonanie przepisów UE dotyczących wyrobów medycznych i wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro. W ustawie określono m.in. obowiązki informacyjne podmiotów gospodarczych działających na tym rynku, zasady reklamowania tego rodzaju wyrobów oraz system kar administracyjnych. Kwestie produkcji i używania wyrobów medycznych oraz wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro znajdą się w zakresie kompetencji Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.
Ustawa o zmianie ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych oraz niektórych innych ustaw przewiduje m.in. dostosowanie polskiego prawa do dyrektywy UE ws. emisji obligacji zabezpieczonych i nadzoru publicznego nad tymi obligacjami oraz wprowadzenie definicji listu zastawnego, odwołującego się do mechanizmu podwójnego regresu, który zapewnia inwestorom możliwość dochodzenia roszczeń zarówno w stosunku do emitentów listów zastawnych, jak i z puli aktywów będących zabezpieczeniem listów zastawnych.
Uchwalona przez Sejm ustawa o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw przewiduje, że wystąpienie o ustalenie prawa do emerytury pomostowej możliwe będzie przed rozwiązaniem stosunku pracy. Jeśli wnioskodawca spełni pozostałe warunki ustalenia tego prawa, organ rentowy wyda decyzję o przyznaniu emerytury pomostowej. Emerytura taka jednak nie będzie wypłacana do czasu rozwiązania stosunku pracy. Rozwiązanie to zabezpieczy ubiegających się o emeryturę pomostową przed utratą jedynego źródła dochodu bez żadnej gwarancji ustalenia prawa do tego świadczenia.
Ustawa o zmianie ustawy – Prawo wodne ma na celu usprawnienie procesu tworzenia miejsc okazjonalnie wykorzystywanych do kąpieli. Zmiany przewidują m.in. połączenie procedury wydawania zgody przez właściwy organ gminy z procedurą dokonywania zgłoszenia wodnoprawnego (wystarczy złożenie jednego wniosku), a zgoda wyrażana będzie nie w drodze uchwały rady gminy, jak obecnie, a w formie milczącego załatwienia sprawy albo sprzeciwu wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.
Ustawa o utworzeniu Politechniki Morskiej w Szczecinie przewiduje utworzenie od 1 września 2022 r. Politechniki Morskiej w Szczecinie w oparciu o obecnie istniejącą Akademię Morską w Szczecinie.
Sejm uchwalił także trzy ustawy o wyrażeniu zgody na ratyfikację umów międzynarodowych: ustawy o ratyfikacji Protokołu Wykonawczego między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Armenii do Umowy między Unią Europejską a Republiką Armenii o readmisji osób przebywających nielegalnie, sporządzonej w Brukseli 19 kwietnia 2013 roku, ustawy o ratyfikacji Umowy o partnerstwie gospodarczym między państwami CARIFORUM, z jednej strony, a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony, sporządzonej w Bridgetown na Barbadosie 15 października 2008 r. sporządzonego w Warszawie 29 października 2021 roku oraz ustawy o ratyfikacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki dotyczącej rozmieszczenia funkcjonariuszy ochrony lotu, podpisanej w Warszawie 2 grudnia 2021 r.
Powyższe akty prawne Sejm uchwalił 9 marca.
I czytania
Sejm przeprowadził I czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego. Projekt dotyczy spraw rozpoznawanych przed sądem w trybie Konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, sporządzonej w Hadze 25 października 1980 r. i zgodnie z uzasadnieniem, jest odpowiedzią na problemy prawne z wykonywaniem prawomocnych orzeczeń nakazujących zapewnienie powrotu dziecka do państwa miejsca jego stałego pobytu, które godzą w interes i dobro tego dziecka. Projekt przewiduje wprowadzenie obligatoryjnego wstrzymania z urzędu wykonania prawomocnego postanowienia sądu nakazującego w określonym terminie zapewnienie powrotu dziecka do państwa miejsca stałego pobytu w razie wniesienia skargi kasacyjnej. Izba zapoznała się także z uzasadnieniem rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Projekt przewiduje zaostrzenie odpowiedzialności karnej za: najpoważniejsze przestępstwa przeciwko wolności seksualnej, w szczególności na szkodę małoletnich; przestępstwa drogowe popełniane w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego oraz przestępstwa popełnione w ramach zorganizowanych grup przestępczych. Oba projekty zostały skierowane do Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach.
Stanowisko Senatu
Sejm rozpatrzył uchwałę Senatu ws. ustawy o zmianie ustawy o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz ustawy o Agencji Mienia Wojskowego. Ma ona na celu usprawnienie procedur dotyczących obrotu towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym, w szczególności w przypadku wystąpienia zagrożenia bezpieczeństwa i obronności państwa, realizacji interesów narodowych RP w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego, wypełnienia jej zobowiązań międzynarodowych, a także udzielania pomocy i wsparcia podmiotom prawa międzynarodowego publicznego. Sejm przyjął poprawkę ułatwiającą sprzedaż, wywóz i tranzyt niektórych kategorii sprzętu opancerzonego i ochronnego na Ukrainę, a także nabywanie w celu wywozu na terytorium Ukrainy kamizelek kuloodpornych, hełmów wojskowych i policyjnych itp. produktów.
Uchwała Sejmu
Izba 9 marca przez aklamację podjęła uchwałę z okazji 23. rocznicy członkostwa Polski w Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego.
Informacja bieżąca i pytania w sprawach bieżących
Przedmiotem przedstawionej podczas posiedzenia informacji bieżącej była pomoc uchodźcom z Ukrainy w zakresie dostępu do usług publicznych, w szczególności ochrony zdrowia, mieszkalnictwa i edukacji, oraz planów rządu w tym obszarze. O przedstawienie informacji wnioskował Klub Poselski Lewica.
Pytania w sprawach bieżących dotyczyły m.in. wyników eksportu towarów rolno-spożywczych, bezpieczeństwa energetycznego Polaków wobec perspektywy sankcji nakładanych na Rosję oraz planu działań rządu mającego na celu zapobieżenie wzrostowi cen nośników energetycznych, otwarcia Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce oraz planowanych dalszych działań Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz wzrostu rent i emerytur oraz wysokości waloryzacji emerytur w latach 2016 – 2022 w porównaniu z okresem 2008 – 2015.
